Ο ΝΕΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΑΣ ΓΙΝΕΙ ΑΦΟΡΜΗ ΓΙΑ ΕΝΔΟΣΚΟΠΗΣΗ ΚΑΙ ΝΕΑ ΟΝΕΙΡΑ!

ΚΑΛΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ !

ΝΑ ΓΙΟΡΤΑΣΕΤΕ ΜΕ ΑΓΑΠΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΑΥΤΟΥΣ ΣΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΓΥΡΩ ΣΑΣ ΑΥΤΕΣ ΤΙΣ ΜΕΡΕΣ!

ΕΚΘΕΣΗ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΓΙΑ ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ

Κείμενο

Η έκρηξη στην επιστήμη και τη τεχνολογία, τους δυο τελευταίους αιώνες, επαναπροσδιόρισε τις κοινωνίες, έφερε στο προσκήνιο νέες ανάγκες σε επιστημονικές γνώσεις και ειδικότητες, γιατί ζητούσε ανθρώπους για νέους και σπουδαίους ρόλους στους κοινωνικούς και εργασιακούς μετασχηματισμούς, άξιους να προωθήσουν με ταχύτητα αλλαγές και μεταρρυθμίσεις. Το παραγωγικό σύστημα απαιτούσε να διαθέτει εξειδικευμένα εργατικά χέρια, τεχνικούς και εμπειρογνώμονες, επαγγελματίες από όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες.

  Οι αλλαγές κάθε είδους και κάθε εποχής έχουν αντίκτυπο στο εκπαιδευτικό σύστημα. Με γοργούς ρυθμούς, το σχολείο καλείται να καλύψει απαιτήσεις για όλο και περισσότερες γνώσεις και γνωστικά αντικείμενα, με αποτέλεσμα οι μαθητές να ακολουθούν ξέφρενους ρυθμούς εντατικής μελέτης, χωρίς να διαθέτουν ελεύθερο χρόνο. Το σχολείο, θα λέγαμε, ότι μάλλον δείχνει συστηματική αδιαφορία για τις ψυχικές και σωματικές ανάγκες του μαθητή, που συνεχώς κρίνεται για την ποσότητα και την ακρίβεια χιλιάδων πληροφοριών μόνο με βαθμολογικές κλίμακες. 

  Ο ελεύθερος χρόνος, ειδικά στον έφηβο, είναι απαραίτητος, επειδή σ’ αυτό το εξελικτικό στάδιο χρειάζεται περισσότερη αφοσίωση στην ενδοσκόπηση και στην απόκτηση ταυτότητας. Η καλή επικοινωνία με τις ομάδες συνομηλίκων του δημιουργούν την αίσθηση της αποδοχής και της αυτοπεποίθησης, του μειώνουν την αβεβαιότητα και την ανησυχία. Σ’ αυτή την ηλικία θα έλθει σε επαφή με την ιδεολογία, θα αποκτήσει αξίες και θα κάνει σχέδια ζωής. 

  Αντίθετα με τις απαιτήσεις της ηλικίας τους, οι έφηβοι μαθητές τρέχουν, για να προλάβουν σχολικά και εξωσχολικά προγράμματα, ξένες γλώσσες και ιδιαίτερα μαθήματα, βιώνουν αισθήματα ανασφάλειας και άγχους. Ελεύθερος χρόνος δεν υπάρχει για να εκφρασθεί και να επικοινωνήσει με τους φίλους, να παίξει και να ζήσει στη φύση. Μοναδικός φίλος, όταν υπάρχει λίγος χρόνος για ξεκούραση, είναι η τηλεόραση και τα αμφιβόλου ποιότητας προγράμματά της μάλλον εντείνουν το άγχος και την υπερένταση. Έτσι, οι μαθητές συστηματικά αγνοούν την ανάγκη του οργανισμού για ανάπαυση και ανανέωση των αποθεμάτων ενέργειας. Η έλλειψη ελεύθερου χρόνου τους οδηγεί σε ενέργειες μηχανικές, χωρίς νόημα και σε μια μάθηση μάλλον χωρίς βαθύτερο επίπεδο κατανόησης. Οι μηχανισμοί προσαρμογής, που διαθέτει ο οργανισμός, βοηθούν για τα επιπλέον καθήκοντα αλλά με ένα σοβαρό κόστος: Τη δημιουργία άγχους και την αύξηση των αγχογόνων ορμονών στο σώμα. Οι αγχογόνες ορμόνες, π.χ η αδρεναλίνη, οδηγεί με τον χρόνο, σε εξάντληση και σε κατάθλιψη. Σε σοβαρότερες και χρόνιες καταστάσεις αναπτύσσονται και ψυχοσωματικές ασθένειες. 

Τα εκπαιδευτικά προγράμματα αφήνουν αναπάντητα ένα σωρό ερωτήματα για τον περιορισμένο, μόνο σε γνωστικά αντικείμενα, ρόλο του σχολείου. Η ανάπτυξη της επικοινωνίας, τα βιώματα, οι συγκινήσεις, η ανταλλαγή εμπειριών, το μοίρασμα και η αλληλεπίδραση μαθητών και δασκάλων δεν προσφέρονται πια στους μαθητές, θεωρούνται άχρηστα αγαθά. Οι σημερινοί μαθητές θα είναι αύριο οι σύγχρονοι ενήλικες, σαν αυτούς που όλοι αναγνωρίζουμε, κουρασμένοι, γεμάτοι κενά και ανησυχίες, που τρέχουν να καλύψουν παλιά ελλείμματα σε ψυχοθεραπευτικά και αυτοβελτιωτικά προγράμματα, σε spa και ειδικές ασκήσεις ευεξίας.

 διασκευασμένο κείμενο της Μαρίας Λασσιθιωτάκη στο διαδίκτυο, www.2search.gr 

ΘΕΜΑΤΑ 

Α. Να αποδώσετε περιληπτικά το νόημα του κειμένου σε 100-120 λέξεις. Μονάδες 20
Β1. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, σύμφωνα με το κείμενο, το περιεχόμενο των παρακάτω προτάσεων, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή τη λέξη Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη:
 α. Η ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας δεν δημιούργησε νέες ανάγκες για επιστημονικές γνώσεις.
 β. Το σχολείο δεν ενδιαφέρεται για τις ψυχικές και σωματικές ανάγκες του μαθητή αξιολογώντας μόνο την ποσότητα και ακρίβεια των γνώσεών του.
γ. Ο ελεύθερος χρόνος είναι απαραίτητος για τον έφηβο για ενδοσκόπηση και ανανέωση των δυνάμεών του.
 δ. Τον λίγο χρόνο που έχει ο έφηβος για ξεκούραση τον αφιερώνει σε φίλους.
 ε. Η έλλειψη ελεύθερου χρόνου στους σημερινούς μαθητές οδηγεί σε ενήλικες με ψυχολογικά κενά. Μονάδες 10
 Β2. α) Να βρείτε το δομικά στοιχεία της πέμπτης παραγράφου του κειμένου (Έτσι, οι μαθητές συστηματικά αγνοούν… ψυχοσωματικές ασθένειες.). (μον. 3)
 β) Να δώσετε από έναν πλαγιότιτλο για τις δύο τελευταίες παραγράφους του κειμένου. (μον. 3) Μονάδες 6 Β3. α) αντίθετα, έτσι: Τι δηλώνουν οι συνδετικές λέξεις; (μον. 2)
 β) «Οι μαθητές συστηματικά αγνοούν την ανάγκη του οργανισμού για ανάπαυση και ανανέωση των αποθεμάτων ενέργειας»: Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική. (μον. 2) Μονάδες 4 Β4. α) Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α΄ με τις συνώνυμές τους της στήλης Β΄ (τρεις λέξεις της στήλης Β΄ περισσεύουν). (μον. 5)
 Στήλη Α΄ Στήλη Β΄
 1. αντίκτυπος 2. ξέφρενος 3. εντείνω 4. ανάπαυση 5. καθήκον α. ενισχύω β. επίπτωση γ. ήρεμος δ. δικαίωμα ε. υποχρέωση στ. έξαλλος ζ. χαλαρώνω η. ξεκούραση
 β) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις υπογραμμισμένες λέξεις του κειμένου: αδιαφορία, μειώνουν, ανασφάλειας, αγνοούν, άχρηστα. (μον. 5) Μονάδες 10
Γ. Σε ένα άρθρο 500 λέξεων που θα δημοσιευτεί στην ιστοσελίδα του σχολείου σας να εξηγήσετε α) πόσο σημαντικός είναι ο ελεύθερος χρόνος για τους νέους και β) γιατί στη σημερινή εποχή οι έφηβοι δεν έχουν ελεύθερο χρόνο. Μονάδες 50
 Καλή επιτυχία!!! 

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ

 ΓΕΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΑΞΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

 Κείμενο: Ξενοφῶντος, Ἑλληνικά, Βιβλίο 2. Κεφάλαιο
Κλεόκριτος δὲ ὁ τῶν μυστῶν κῆρυξ, μάλ εὔφωνος ὤν, κατασιωπησάμενος ἔλεξεν «Ἄνδρες πολῖται, τὶ ἡμᾶς ἐξελαύνετε; τὶ ἀποκτεῖναι βούλεσθε; Ἡμεῖς γὰρ ὑμᾶς κακὸν μὲν οὐδὲν πώποτε ἐποιήσαμεν, μετεσχήκαμεν δὲ ὑμῖν καὶ ἱερῶν τῶν σεμνοτάτων καὶ θυσιῶν καὶ ἑορτῶν τῶν καλλίστων καὶ συγχορευταὶ καὶ συμφοιτηταὶ γεγενήμεθα καὶ συστρατιῶται, καὶ πολλὰ μεθ ὑμῶν κεκινδυνεύκαμεν καὶ κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλατταν ὑπὲρ τῆς κοινῆς ἀμφοτέρων ἡμῶν σωτηρίας τε καὶ ἐλευθερίας. Πρὸς θεῶν πατρῴων καὶ μητρῴων καὶ συγγενείας καὶ κηδεστίας καὶ ἑταιρίας, πάντων γὰρ τούτων πολλοὶ κοινωνοῦμεν ἀλλήλοις, αἰδούμενοι καὶ θεοὺς καὶ ἀνθρώπους παύσασθε ἁμαρτάνοντες εἰς τὴν πατρίδα, καὶ μὴ πείθεσθε τοῖς ἀνοσιωτάτοις τριάκοντα, οἳ ἰδίων κερδέων ἕνεκα ὀλίγου δεῖν πλείους ἀπεκτόνασιν Ἀθηναίων ἐν ὀκτὼ μησὶν ἢ πάντες Πελοποννήσιοι δέκα ἔτη πολεμοῦντες. Ἐξὸν δ ἡμῖν ἐν εἰρήνῃ πολιτεύεσθαι, οὗτοι τὸν πάντων αἴσχιστόν τε καὶ χαλεπώτατον καὶ ἀνοσιώτατον καὶ ἔχθιστον καὶ θεοῖς καὶ ἀνθρώποις πόλεμον ἡμῖν πρὸς ἀλλήλους παρέχουσιν. Ἀλλ εὖ γε μέντοι ἐπίστασθε ὅτι καὶ τῶν νῦν ὑφ ἡμῶν ἀποθανόντων οὐ μόνον ὑμεῖς ἀλλὰ καὶ ἡμεῖς ἔστιν οὓς πολλὰ κατεδακρύσαμεν.
Παρατηρήσεις:
1. Να μεταφράσετε το απόσπασμα: «Ἄνδρες πολῖται δέκα ἔτη πολεμοῦντες». Μονάδες: 30
2.α. Ποιοι είναι οι δεσμοί που ενώνουν τους Έλληνες μεταξύ τους, σύμφωνα με τον Κλεόκριτο;
2.β. Πώς χαρακτηρίζει ο Κλέοκριτος τον εμφύλιο πόλεμο; Ποια εκφραστικά μέσα χρησιμοποιεί;
2 2.γ. Ποια είναι τα κύρια γνωρίσματα και οι αρχές του υπεύθυνου πολίτη σύμφωνα με τον Θουκυδίδη;
3. αξιόπιστος, αναίδεια, παυσίπονο, παρέλαση, πανεπιστήμιο: Mε ποιες λέξεις του κειμένου είναι ετυμολογικά συγγενείς οι παραπάνω λέξεις
; 4.α. Να γράψετε ο,τι ζητείται: ὁ κῆρυξ: τη δοτική του ενικού
4.β. Μονάδες: 5 κακόν: την αιτιατική του ενικού στο συγκριτικό βαθμό στο αρσενικό γένος ὑμῖν: τη γενική του ενικού στο ίδιο πρόσωπο συστρατιῶται: την κλητική του ενικού ἀλλήλοις: την αιτιατική του πληθυντικού στο θηλυκό γένος τὴν πατρίδα: τη δοτική του πληθυντικού οἵ: την αιτιατική του ενικού στο θηλυκό γένος πλείους: τον ίδιο τύπο στο θετικό βαθμό μησίν: τη δοτική του ενικού ἔτη: τη γενική του πληθυντικού
 Να γράψετε ο,τι ζητείται:
 ἔλεξεν: το β ενικό της προστακτικής αορίστου β
ἀποκτεῖναι: το β πληθυντικό της οριστικής μέλλοντα
βούλεσθε: το γ ενικό της υποτακτικής ενεστώτα
 ἐποιήσαμεν: το απαρέμφατο του ενεστώτα
 μετεσχήκαμεν: το α ενικό της υποτακτικής αορίστου β
γεγενήμεθα: το β ενικό της προστακτικής αορίστου β
αἰδούμενοι: το α πληθυντικό της ευκτικής ενεστώτα
 παύσασθε: το β ενικό της προστακτικής του ίδιου χρόνου (αορίστου)
 ἁμαρτάνοντες: το απαρέμφατο παρακειμένου
 πείθεσθε: το β ενικό της οριστικής υπερσυντελίκου
3 5.α. Να συνδέσετε κατάλληλα τις λέξεις της στήλης Α με αυτές των στηλών Β και Γ :
 Η λέξη: είναι: συμπληρώνει/προσδιορίζει Α Β Γ
 1. εὔφωνος α) άμεσο αντικείμενο i. ἐξελαύνετε

 2. ἡμᾶς β) σύστοιχο αντικείμενο ii. μετεσχήκαμεν

3. τῶν σεμνοτάτων γ) αντικείμενο iii. κῆρυξ
 4. θυσιῶν δ) κατηγορούμενο iv. κεκινδυνεύκαμεν
 5. πολλά ε) επιθετικός προσδιορισμός v. ἱερῶν
 5.β. «Ἀλλ εὖ γε μέντοι ἐπίστασθε ὅτι καὶ τῶν νῦν ὑφ ἡμῶν ἀποθανόντων οὐ μόνον ὑμεῖς ἀλλὰ καὶ ἡμεῖς ἔστιν οὓς πολλὰ κατεδακρύσαμεν»: Να εντοπίσετε τη δευτερεύουσα πρόταση που υπάρχει στην περίοδο (Μονάδες: 1), να εντοπίσετε το είδος της (Μονάδες: 1), να σχολιάσετε την εισαγωγή (Μονάδες: 1), την εκφορά (Μονάδες: 1) και τη συντακτική της λειτουργία(μονάδες: 1). Μονάδες: 5

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

Τεστ στις δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις
Να αναγνωρισθούν και να χαρακτηριστούν πλήρως οι δευτερεύουσες προτάσεις στα παρακάτω.
 I. Αδηλόν εστι τί ποιήσουσι.
 II. Εγώ τουτο φοβουμαι, μη διά την απειρίαν ου δυνηθω δηλωσαι υμιν περί των πραγμάτων.
III. Έλεγεν ότι γένοιτο φίλος ή ότι εγένετο φίλος.
 IV. Εκείνο ίσως εννοειτε, πως αν τουτο γένοιτο .
 V. Εδεδοίκει όπως μη υπό Μενεξένου συλληφθήσοιτο .
VI. Πασι φανερόν εστί ότι ησθησεσθε τοις παρακαλουσι υμας επί τόν πόλεμον.
VII. Λέγει τουτο , ως υβριστής ειμί . 

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΙΚΑ

1 ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ I. ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

1. ΕΙΔΙΚΕΣ Εισαγωγή ὅτι, ὡς Εκφορά 1. Οριστική 2. Δυνητική οριστική 3. Δυνητική ευκτική 4. Ευκτική πλάγιου λόγου Συντακτική θέση α) Αντικείμενο β) Υποκείμενο γ) Επεξήγηση

2. ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ
Εισαγωγή μὴ (φόβος μήπως γίνει κάτι) μὴ οὐ (φόβος μήπως δε γίνει κάτι) Εκφορά 1. Οριστική(πραγματικός φόβος) 2. Υποτακτική(προσδοκώμενος φόβος) 3. Ευκτική πλάγιου λόγου(εξάρτηση από ρήμα ιστορικού χρόνου) Συντακτική θέση α) Αντικείμενο β) Υποκείμενο γ) Επεξήγηση

 3. ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ Εισαγωγή Ολικής άγνοιαςεἰ(μή, οὐ), εἰ-ἤ, εἴτε-εἴτε, πότερον ἤ Μερικής άγνοιαςτίς, πόσος, ποῖος, ὅς, ὅστις, όσος, ὁποῖος, ποῦ, πόθεν, πῶς, ὅπου, ὡς, ὅπως. Εκφορά 1. Οριστική 2. Υποτακτική 3. Ευκτική πλάγιου λόγου(εξάρτηση από ρήμα ιστορικού χρόνου) Συντακτική θέση α) Αντικείμενο β) Υποκείμενο γ) Επεξήγηση

 II. ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 

1. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ
 Εισαγωγή ὅτι, διότι, ὡς, ἐπεί, ἐπειδὴ Εκφορά 1. Οριστική 2. Δυνητική οριστική 3. Δυνητική ευκτική 4. Ευκτική πλάγιου λόγου Συντακτική θέση Επιρρηματικός προσδιορισμό αιτίας  2 2. ΤΕΛΙΚΕΣ

 Εισαγωγή ἵνα, ὅπως, ὡς Εκφορά 1. Οριστική 2. Ευκτική πλάγιου λόγου Συντακτική θέση Επιρρηματικός προσδιορισμός του σκοπού
3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΕΣ
Εισαγωγή ὥστε (μετά από τελεία ή άνω τελεία εισάγει κύρια πρόταση), ὡς Εκφορά 1. Οριστική 2. Δυνητική οριστική 3. Δυνητική ευκτική 4. Ευκτική πλάγιου λόγου 5. Δυνητικό απαρέμφατο Συντακτική θέση Επιρρηματικός προσδιορισμός του αποτελέσματος
4. ΧΡΟΝΙΚΕΣ 
Εισαγωγή ὅτε, ὅταν, ὁπότε, ὡς, ἐπεί, ἐπειδή, ἐπειδάν, πρίν, ἕως Εκφορά 1. Οριστική 2. Υποτακτική 3. Ευκτική 4. Ευκτική πλάγιου λόγου 5. Απαρέμφατο (πρίν + απαρέμφατο) Συντακτική θέση Επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου
5. ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ 
Εισαγωγή εἰ, ἐάν, ἄν, ἤν. 1 ο είδος:πραγματικό εἰ + οριστική οποιουδήποτε χρόνουκάθε έγκλιση 2 ο είδος: μη πραγματικό εἰ + οριστική ιστορικού χρόνουδυνητική οριστική 3 ο είδος: απλή σκέψη εἰ + ευκτικήδυνητική ευκτική 4 ο είδος: προσδοκώμενο ἐάν, ἄν, ἤν + υποτακτική οριστική μέλλοντα 5 ο είδος: επαναλαμβανόμενο στο παρόν μέλλον ἐάν, ἄν, ἤν+ υποτακτικήοριστική ενεστώτα 6 ο είδος: επαναλαμβανόμενο στο παρελθόν εἰ + επαναληπτική ευκτικήοριστική παρατατικού ή αορίστου +ἂν
 6. ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ
 Εισαγωγή εἰ καί, ἐάν καί, ἄν καί, ἤν καί, καί εἰ, καί ἐάν, καί ἄν, καί ἤν, οὐδ’ εἰ, μήδ’ εἰ, οὐδ’ ἐάν, μήδ’ ἐάν, μηδ’ ἄν, κἄν. Εκφορά 1. Οριστική 2. Υποτακτική 3. Ευκτική Συντακτική θέση Επιρρηματικός προσδιορισμός της εναντίωσης
ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 
Εισαγωγή ὅς, ἥ, ὅ, ὅσπερ, ἥπερ, ὅπερ, ὅστις, ἥτις, ὅ,τι ὅσος, ὅση,  3 ὅσον, ὁπότερος, ὁποτέρα, ὁπότερον, οἷος, οἵα, οἷον, ὁποῖος, ὁποία, ὁποῖον, ὅπου, ὡς, ὥσπερ, ὅπως. Ονοματικές 1. Υποκείμενο 2. Αντικείμενο 3. Κατηγορούμενο 4. Επεξήγηση
 Επιρρηματικές
 1. Αιτιολογικές 2. Τελικές 3. Συμπερασματικές 4. Υποθετικές 5. Παραβολικές 6. Τόπο 7. Τρόπο

ΣΕΠ

ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΤΕΣΤ
http://sep4u.gr/14193/test-epangelmatikou-prosanatolismou/


ΣΑΣ ΔΙΝΩ ΚΑΙ ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΣΕΛΙΔΑ. ΘΕΛΕΙ ΕΓΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΕΥΚΟΛΑ ΓΙΝΕΤΑΙ
https://www.eoppep.gr/teens/index.php/tests

ΑΡΧΑΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

αντε εγώ τηρώ τον λόγο μου... 

 για τον

κωνσταντίνο !

Η δοτική πληθυντικού του ουσιαστικού «ἡ νησὶς» είναι «ταῖς νησῖσι».
β.	Η κλητική ενικού του ουσιαστικού «ἡ ἔρις» είναι «(ὦ) ἔρις».
γ.	Η γενική ενικού του ουσιαστικού «ὁ ἄναξ», είναι «τοῦ ἄνακτος».
δ.	Η κλητική ενικού του ουσιαστικού «ἡ γαστὴρ» είναι «(ὦ) γάστερ».
ε.	Η δοτική πληθυντικού του ουσιαστικού «ἡ χεὶρ» είναι «ταῖς χερσί».
στ.	Η κλητική ενικού του ουσιαστικού «ὁ γνώμων» είναι «(ὦ) γνῶμον».

• 
  

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

Η ΑΣΚΗΣΗ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ!

θέρος	Δοτική ενικού
χειμῶνα	Γενική πληθυντικού
ἔτη	Ονομαστική ενικού
ἅλωσιν	Γενική ενικού
μῆνας	Αιτιατική ενικού
ἄρχοντος	Δοτική πληθυντικού
ἦρι	Ονομαστική ενικού
ἄνδρες	Κλητική ενικού
δυνάμεως	Δοτική πληθυντικού
πόλιν	Κλητική πληθυντικού
ξύμβασιν	Αιτιατική πληθυντικού
νυκτί	Δοτική πληθυντικού
πλήθει	Ονομαστική πληθυντικού
τείχους	Δοτική ενικού
φῶς	Ονομαστική πληθυντικού
χεῖρας	Δοτική πληθυντικού
τάχος	Γενική ενικού
γυναικῶν	Κλητική ενικού
πέλεκυν	Γενική ενικού
αἴσθησις	Γενική πληθυ

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

ΚΑΙ ΚΑΤΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΓΙΑ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Βιβλίο 2, Κεφάλαιο 4, §18-23

Ερμηνευτικά σχόλια

§ 18 Ο μάντης συμβουλεύει τους δημοκρατικούς να μην επιτεθούν πρώτοι, ώστε να έχουν οι ολιγαρχικοί την ευθύνη της πρόκλησης της μάχης. Εντυπωσιακή η θυσία του μάντη: προφήτεψε πως οι δημοκρατικοί θα επικρατήσουν μόλις χαθεί ένας δικός τους και για να είναι σίγουρη η νίκη τους, αποφασίζει να σκοτωθεί ηρωικά αυτός ο ίδιος πρώτος! Ένα αντίστοιχο περιστατικό από τη μάχη των Θερμοπυλών, με πρωταγωνιστή τον μάντη Μεγιστία, μπορείτε να διαβάσετε στο τέλος της ανάρτησης.

§ 19 Χαρμίδης: ένας από τους Τριάκοντα, θείος του φιλοσόφου Πλάτωνα.

§ 20 Ο Κλεόκριτος ως κήρυκας των Ελευσίνιων Μυστηρίων ήταν σεβαστός. Ο λόγος τονίζει ιδιαίτερα τον παραλογισμό στον οποίο έχουν οδηγήσει τους Αθηναίους οι τύραννοι, ώστε πολίτες με τόσα κοινά να πολεμούν μεταξύ τους.

§ 21 ἁμαρτάνοντες εἰς τὴν πατρίδα: εννοεί φυσικά όχι μόνο την πόλη και τους κατοίκους της, αλλά και τους δημοκρατικούς θεσμούς, τις έννοιες της ελευθερίας, του διαλόγου, της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών, της αρετής και όλων των υψηλών ιδεών, που είχε καλλιεργήσει το δημοκρατικό πολίτευμα στην Αθήνα.

ἐν ὀκτὼ μησίν: από το Σεπτέμβριο του 404 π.Χ. ως τον Απρίλιο του 403 π.Χ.

§ 22 διὰ τὸ τοιαῦτα προσακούειν: οι αρχηγοί των ολιγαρχικών φοβούνται προφανώς μήπως οι στρατιώτες τους ακούγοντας τα λόγια του Κλεόκριτου αλλάξουν πεποιθήσεις.

Ο Κλεόκριτος χρησιμοποιεί στο λόγο του πολλές προσωπικές αντωνυμίες με σκοπό να τονίσει ότι οι Αθηναίοι μπορούν να ζήσουν ειρηνικά και αρμονικά ως ένα σύνολο πολιτών και όχι διασπασμένοι σε αλληλοσπαρασσόμενες ομάδες. Ο λόγος του Κλεοκρίτου παρουσιάζει τις δυνατότητες καλλιέργειας και ανάπτυξης διαπροσωπικών σχέσεων των Αθηναίων, ήδη από τη νεαρή ηλικία, όπως:

• συμμετοχή σε θρησκευτικές γιορτές
• συμμετοχή σε διάφορες κοινωνικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις
• φοίτηση σε εκπαιδευτήρια και άθληση σε γυμναστήρια
• στρατιωτική υπηρεσία
• συμμετοχή στα κοινά (εκκλησία του δήμου), αλλά και σε διάφορους συλλόγους.

§ 23 Χαρακτηριστική η διάσταση απόψεων μεταξύ των τριών χιλιάδων οπλιτών, που είχαν στηρίξει τους Τριάκοντα (βλέπε περίληψη §§ 17-49, σελ.85 του σχολικού εγχειριδίου), μετά την ήττα του στρατού τους. Όσοι προέβησαν σε ωμότητες θέλουν να συνεχίσουν τον αγώνα εναντίον των δημοκρατικών, ενώ όσοι από τους τρισχιλίους δεν αδίκησαν ζητούν την καθαίρεση των Τριάκοντα και προχωρούν σε εκλογή δέκα νέων αρχόντων, όχι όμως δημοκρατικών. 

 ❧

Ετυμολογικά- ομόρριζα- παράγωγα- συνώνυμα 

(επιλογή)

§ 18

μεταστρέφομαι: ανα-, από-, επι-, κατα-, μετα-, περι-, συν-, υποστροφή, (ανεμο)-στρόβιλος, στρόφιγγα, στρόφαλος, στροφαλοφόρος, στροφόμετρο, στραβός, στραβισμός.

μάντις < μαίνομαι (= γίνομαι μανιακός): μανία, εμμανής, μαντεία.

§ 19

διελέγοντο < διά + λέγομαι: διάλεξη, διαλεχτός, διάλογος, διαλογή, διάλεκτος.

§ 20

ἐξελαύνω < ἐκ + ἐλαύνω: προέλαση, επέλαση, απέλαση, παρέλαση, αρματηλάτης, στρατηλάτης, ελατήριο, έλασμα, ελατός, σφυρήλατος, ποδήλατο, ιχνηλασία, ξενηλασία.

σεμνοτάτων < σεμνός < σέβω (=σέβομαι): σεμνός, σεβαστός, ευσεβής, ασεβής.    

§ 23

ἔφασαν < φημί (= λέγω): φήμη, φωνή, προφήτης, αφασία.

ἀπολλύναι (< ἀπὸ + ὄλλυμι): όλεθρος, ολέθριος, εξολοθρεύω, εξολόθρευση, εξολοθρευτής, απώλεια, πανώλης (= πανούκλα), εξώλης και προώλης (= εντελώς διεφθαρμένος ηθικά), απολωλός (πρόβατο). 

ἑλέσθαι, εἵλοντο (< αἱροῦμαι): αίρεση, αιρετός, αιρετικός, αναιρώ, αναίρεση, αφαιρώ, αφαίρεση, διαιρώ, εξαιρώ, εξαιρετικός, ανεξαιρέτως, προαίρεση, καθαιρώ, καθαίρεση, συναιρώ, συναίρεση, καλοπροαίρετος, υπεξαιρώ, υπεξαίρεση, αρχαιρεσία.

ΑΡΧΑΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΣΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ 18-23

<18>Αφού είπε αυτά και στράφηκε προς τους εχθρούς, έκανε ησυχία γιατί και ο μάντης τους συμβούλευε να μην επιτεθούν παρά μόνο αφού κάποιος από τους δικούς τους ή σκοτωθεί ή τραυματισθεί˙ «Όταν γίνει αυτό, θα προχωρώ πρώτος», είπε, «εγώ, η νίκη όμως θα ανήκει σε σας, ενώ εμένα θα με βρει ο θάνατος, όπως τουλάχιστον μου φαίνεται». <19>Και δεν διαψεύσθηκε, αλλά, όταν πήραν τα όπλα, ο ίδιος σαν να οδηγείται από κάποια μοίρα, αφού πρώτος πήδησε ορμητικά προς τα εμπρός και έπεσε πάνω στους εχθρούς, πεθαίνει και έχει ταφεί στην διάβαση του Κηφισού˙ οι άλλοι νικούσαν και κατεδίωξαν (τους αντιπάλους) μέχρι το ίσιωμα. Πέθαναν εκεί από τους Τράκοντα ο Κριτίας και ο Ιππόμαχος, ενώ από τους Δέκα άρχοντες του Πειραιά ο Χαρμίδης, ο γιος του Γλαύκωνα και περίπου εβδομήντα από τους άλλους. Τα όπλα τα πήραν, από κανέναν όμως από τους πολίτες δεν αφαίρεσαν τους χιτώνες. Όταν έγινε αυτό και περισυνέλεξαν τους εχθρούς ύστερα από συμφωνία, αφού πλησίασε ο ένας τον άλλον, πολλοί συζητούσαν μεταξύ τους. <20>Και ο Κλεόκριτος, ο κήρυκας των μυημένων (στα Μυστήρια), καθώς είχε πολύ δυνατή φωνή, αφού επέβαλε σιωπή, είπε: Άνδρες πολίτες, γιατί μας εξορίζετε; Γιατί θέλετε να μας σκοτώσετε; Εμείς δεν κάναμε σε σας κανένα κακό μέχρι τώρα και έχουμε συμμετάσχει μαζί σας σε πολύ σεβαστές τελετές και θυσίες και σε ομορφότατες εορτές και έχουμε υπάρξει και συγχορευτές και συμμαθητές και συστρατιώτες και έχουμε περάσει πολλούς κινδύνους με σας και στη ξηρά και στη θάλασσα για τη κοινή και των δυο μας σωτηρία και ελευθερία. Στο όνομα των πατρικών θεών και της συγγένειας εξ αίματος και εξ αγχιστείας και της φιλίας, διότι σε όλα αυτά έχουμε πάντες Πελοποννήσιοι δέκα ἔτη πολεμοῦντες. <22>Ἐξὸν δ’ ἡμῖν ἐν εἰρήνῃ πολιτεύεσθαι, οὗτοι τὸν πάντων αἴσχιστόν τε καὶ χαλεπώτατον καὶ ἀνοσιώτατον καὶ ἔχθιστον καὶ θεοῖς καὶ ἀνθρώποις πόλεμον ἡμῖν πρὸς ἀλλήλους παρέχουσιν. ἀλλ’ εὖ γε μέντοι ἐπίστασθε ὅτι καὶ τῶν νῦν ὑφ’ ἡμῶν ἀποθανόντων οὐ μόνον ὑμεῖς ἀλλὰ καὶ ἡμεῖς ἔστιν οὓς πολλὰ κατεδακρύσαμεν. ῾Ο μὲν τοιαῦτα ἔλεγεν· οἱ δὲ λοιποὶ ἄρχοντες καὶ διὰ τὸ τοιαῦτα προσακούειν τοὺς μεθ’ αὑτῶν ἀπήγαγον εἰς τὸ ἄστυ. <23>Τῇ δ’ ὑστεραίᾳ οἱ μὲν τριάκοντα πάνυ δὴ ταπεινοὶ καὶ ἔρημοι συνεκάθηντο ἐν τῷ συνεδρίῳ· τῶν δὲ τρισχιλίων ὅπου ἕκαστοι τεταγμένοι ἦσαν, πανταχοῦ διεφέροντο πρὸς ἀλλήλους. Ὄσοι μὲν γὰρ ἐπεποιήκεσάν τι βιαιότερον καὶ ἐφοβοῦντο, ἐντόνως ἔλεγον ὡς οὐ χρείη καθυφίεσθαι τοῖς ἐν Πειραιεῖ· ὅσοι δὲ ἐπίστευον μηδὲν ἠδικηκέναι, αὐτοί τε ἀνελογίζοντο καὶ τοὺς ἄλλους ἐδίδασκον ὡς οὐδὲν δέοιντο τούτων τῶν κακῶν, καὶ τοῖς τριάκοντα οὐκ ἔφασαν χρῆναι πείθεσθαι οὐδ’ ἐπιτρέπειν ἀπολλύναι τὴν πόλιν. Καὶ τὸ τελευταῖον ἐψηφίσαντο ἐκείνους μὲν καταπαῦσαι, ἄλλους δὲ ἑλέσθαι. Καὶ εἵλοντο δέκα, ἕνα ἀπὸ φυλῆς. συμμετάσχει μαζί σας, σεβόμενοι και τους θεούς και του ανθρώπους σταματήστε να σφάλλετε εις βάρος της πατρίδας και μην υπακούτε στους πάρα πολύ ασεβείς Τριάκοντα, οι οποίοι για προσωπικά τους οφέλη έχουν σκοτώσει σχεδόν περισσότερους Αθηναίους σε οκτώ μήνες παρά όλοι οι Πελοποννήσιοι πολεμώντας μας δέκα χρόνια. <22>Αν και μπορούμε να ζούμε ειρηνικά, αυτοί προκαλούν μεταξύ μας τον πιο ντροπιαστικό και τον πιο σκληρό και ασεβή και μισητό και στους θεούς και στους ανθρώπους πόλεμο. Αλλά να γνωρίζετε καλά ότι μερικούς από αυτούς που σκοτώθηκαν από εμάς, όχι μόνο εσείς αλλά και εμείς τους θρηνήσαμε. Αυτός τέτοια έλεγε˙ οι υπόλοιποι άρχοντες, επειδή άκουγαν και άλλα τέτοια λόγια, οδήγησαν ξανά στο άστυ αυτούς που ήταν μαζί τους. <23>Την επόμενη μέρα οι Τριάκοντα πολύ ταπεινωμένοι καi απομονωμένοι κάθονταν στην αίθουσα συνεδριάσεων. Από τους τρεις χιλιάδες, όπου ήταν ταγμένος ο καθένας, σε όλα τα μέρη της πόλεως διαφωνούσαν μεταξύ τους. Διότι, όσοι είχαν διαπράξει κάποιο σοβαρό αδίκημα και φοβούνταν, υποστήριζαν έντονα ότι δεν είναι ανάγκη να υποχωρούν σ’ αυτούς που βρίσκονταν στον Πειραιά˙ όσοι όμως πίστευαν ότι δεν είχαν διαπράξει κάποια αδικία, οι ίδιοι σκέφτονταν και τους άλλους συμβούλευαν ότι δεν χρειάζονταν καθόλου αυτές οι συμφορές και έλεγαν ότι δεν πρέπει να υπακούουν στους Τριάκοντα ούτε να τους επιτρέπουν να καταστρέφουν την πόλη. Και στο τέλος αποφάσισαν εκείνους να τους καθαιρέσουν και άλλους να εκλέξουν. Και εξέλεξαν δέκα, ένα από κάθε φυλή.

ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

Η ΚΑΘΟΔΟΣ ΤΩΝ ΔΩΡΙΕΩΝ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α ΚΑΙ Β ΛΥΚΕΙΟΥ

ΚΑΛΟ ΣΚ ΚΑΙ ΚΑΛΟ ΔΙΑΒΑΣΜΑ!

ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

 Ω

ΕΚΘΕΣΗ ΘΕΩΡΙΑ

ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΗΚΑΙ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ

ΜΙΚΡΟΠΕΡΙΟΔΟΣ ΚΑΙ ΜΑΚΡΟΠΕΡΙΟΔΟΣ ΛΟΓΟΣ

α. Παρατακτική σύνδεση

Καθιστά τον λόγο απλό, λιτό και άμεσο, δίχως επεξηγήσεις/ αιτιολογήσεις. Συνδέει ισοδύναμες προτάσεις, κύριες ή όμοιες δευτερεύουσες με τη χρήση παρατακτικών συνδέσμων. Οι παρατακτικοί σύνδεσμοι είναι:

1. Συμπλεκτικοί: και (κι), ούτε, μήτε, ουδέ, μηδέ.
2. Διαζευκτικοί/ διαχωριστικοί: ή. Είτε.
3. Αντιθετικοί: αλλά, μα, όμως, ωστόσο, μόνο, παρά, μολαταύτα, έξαλλου, (οι αντιθετικοί σύνδεσμοι ενώ, αν και, μολονότι χρησιμοποιούνται κανονικά στην υποτακτική σύνδεση ι.
4. Συμπερασματικοί: λοιπόν, ώστε, άρα, επομένως.
5. Επεξηγηματικοί: δηλαδή.

β. Υποτακτική σύνδεση

Καθιστά τον λόγο πυκνό, σύνθετο. Δηλώνει ικανότητα στην έκφραση και ενισχύει την παραστατικότητα και πειστικότητα του λόγου Συνδέει προτάσεις ανόμοιες, δηλαδή κύριες με δευτερεύουσες ή δευτερεύουσες ανόμοιες με τη χρήση υποτακτικών συνδέσμων. Οι υποτακτικοί σύνδεσμοι είναι:

1.  Ειδικοί: πως. ότι, που.
2. Αιτιολογικοί: γιατί, επειδή, αφού.
3. Χρονικοί: όταν, σαν, ενώ, καθώς, αφού, αφότου, πριν, μόλις, προτού, ώσπου, ωσότου, οπότε, όσο που, άμα.
4. Υποθετικοί: αν, εάν (και οι χρονικοί σύνδεσμοι σαν, άμα με σημασία υποθετικού συνδέσμου).
5. Εναντιωματικοί: αν και, ενώ, μολονότι.
6. Τελικοί: για να, να.
7. Αποτελεσματικοί: ώστε (να), που.
8. Διστακτικοί: μη(ν), μήπως

Αναφορικές προτάσεις

Μια ιδιαίτερη κατηγορία δευτερευουσών προτάσεων, που η χρήση τους είναι πολύ συχνή στον λόγο, αποτελούν οι αναφορικές προτάσεις. Αναφέρονται σε έναν όρο -κύριο ή δευτερεύοντα- μιας άλλης πρότασης, της κύριας.

Οι αναφορικές προτάσεις διακρίνονται με κριτήριο τη συντακτική λειτουργία τους σε:

1. Αναφορικές ονοματικές: επέχουν τη θέση ονοματικού προσδιορισμού (στο υποκείμενο ή στο αντικείμενο του ρήματος της πρότασης εξάρτησης της, παράθεσης, επεξήγησης κ.λπ.) και συνήθως εισάγονται με αναφορικές αντωνυμίες, π.χ. ο οποίος, όποιος, οποιοσδήποτε, όσος, που (όταν αναφέρεται σε ονόματα) κ.λπ.
2. Αναφορικές επιρρηματικές: προσδιορίζουν έναν επιρρηματικό προσδιορισμό και εισάγονται με αναφορικά επιρρήματα:

• Τοπικά: όπου, οπουδήποτε, που (όταν αναφέρονται σε επιρρηματικό προσδιορισμό).
• Χρονικά: οπότε, οποτεδήποτε.
• Τροπικά: όπως, καθώς.
• Ποσοτικά: όσο, οσοδήποτε

Παραδείγματα:

1. Ο επιστήμονας ο οποίος έχει ανεπτυγμένο το αίσθημα της ευθύνης (=αναφορική ονοματική πρόταση) προσφέρει με τις ανακαλύψεις του στην ανθρωπότητα.
2. Όπου κι αν γυρίσεις το βλέμμα σου (=αναφορική επιρρηματική πρόταση), διαπιστώνεις την αισθητική υποβάθμιση.

Επίσης, διακρίνονται σε:

1. Αναφορικές προσδιοριστικές: αναφέρονται σε έναν ονοματικό όρο μιας άλλης πρότασης και αποτελούν αναγκαίους προσδιορισμούς της προηγούμενης πρότασης, ώστε να εξασφαλίζεται ένα ολοκληρωμένο νόημα.
2. Αναφορικές παραθετικές ή προσθετικές: αναφέρονται σε έναν ονοματικό όρο μιας άλλης πρότασης, χωρίζονται με κόμμα και δεν αποτελούν απαραίτητο συμπλήρωμα για την ολοκλήρωση του νοήματος, αλλά μπορούν να παραλειφθούν.

Παραδείγματα:

1. Το μάθημα που μου αρέσει είναι η Ιστορία [αναφορική προσδιοριστική πρόταση, γιατί αποτελεί αναγκαίο προσδιορισμό της λέξης «μάθημα»].
2. Διαβάζω το μάθημα της Ιστορίας, που είναι το αγαπημένο μου (μάθημα) [αναφορική παραθετική ή προσθετική πρόταση, γιατί δεν αποτελεί αναγκαίο συμπλήρωμα του λόγου].