ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

ΚΑΙ ΚΑΤΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΓΙΑ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Βιβλίο 2, Κεφάλαιο 4, §18-23

Ερμηνευτικά σχόλια

§ 18 Ο μάντης συμβουλεύει τους δημοκρατικούς να μην επιτεθούν πρώτοι, ώστε να έχουν οι ολιγαρχικοί την ευθύνη της πρόκλησης της μάχης. Εντυπωσιακή η θυσία του μάντη: προφήτεψε πως οι δημοκρατικοί θα επικρατήσουν μόλις χαθεί ένας δικός τους και για να είναι σίγουρη η νίκη τους, αποφασίζει να σκοτωθεί ηρωικά αυτός ο ίδιος πρώτος! Ένα αντίστοιχο περιστατικό από τη μάχη των Θερμοπυλών, με πρωταγωνιστή τον μάντη Μεγιστία, μπορείτε να διαβάσετε στο τέλος της ανάρτησης.

§ 19 Χαρμίδης: ένας από τους Τριάκοντα, θείος του φιλοσόφου Πλάτωνα.

§ 20 Ο Κλεόκριτος ως κήρυκας των Ελευσίνιων Μυστηρίων ήταν σεβαστός. Ο λόγος τονίζει ιδιαίτερα τον παραλογισμό στον οποίο έχουν οδηγήσει τους Αθηναίους οι τύραννοι, ώστε πολίτες με τόσα κοινά να πολεμούν μεταξύ τους.

§ 21 ἁμαρτάνοντες εἰς τὴν πατρίδα: εννοεί φυσικά όχι μόνο την πόλη και τους κατοίκους της, αλλά και τους δημοκρατικούς θεσμούς, τις έννοιες της ελευθερίας, του διαλόγου, της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών, της αρετής και όλων των υψηλών ιδεών, που είχε καλλιεργήσει το δημοκρατικό πολίτευμα στην Αθήνα.

ἐν ὀκτὼ μησίν: από το Σεπτέμβριο του 404 π.Χ. ως τον Απρίλιο του 403 π.Χ.

§ 22 διὰ τὸ τοιαῦτα προσακούειν: οι αρχηγοί των ολιγαρχικών φοβούνται προφανώς μήπως οι στρατιώτες τους ακούγοντας τα λόγια του Κλεόκριτου αλλάξουν πεποιθήσεις.

Ο Κλεόκριτος χρησιμοποιεί στο λόγο του πολλές προσωπικές αντωνυμίες με σκοπό να τονίσει ότι οι Αθηναίοι μπορούν να ζήσουν ειρηνικά και αρμονικά ως ένα σύνολο πολιτών και όχι διασπασμένοι σε αλληλοσπαρασσόμενες ομάδες. Ο λόγος του Κλεοκρίτου παρουσιάζει τις δυνατότητες καλλιέργειας και ανάπτυξης διαπροσωπικών σχέσεων των Αθηναίων, ήδη από τη νεαρή ηλικία, όπως:

• συμμετοχή σε θρησκευτικές γιορτές
• συμμετοχή σε διάφορες κοινωνικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις
• φοίτηση σε εκπαιδευτήρια και άθληση σε γυμναστήρια
• στρατιωτική υπηρεσία
• συμμετοχή στα κοινά (εκκλησία του δήμου), αλλά και σε διάφορους συλλόγους.

§ 23 Χαρακτηριστική η διάσταση απόψεων μεταξύ των τριών χιλιάδων οπλιτών, που είχαν στηρίξει τους Τριάκοντα (βλέπε περίληψη §§ 17-49, σελ.85 του σχολικού εγχειριδίου), μετά την ήττα του στρατού τους. Όσοι προέβησαν σε ωμότητες θέλουν να συνεχίσουν τον αγώνα εναντίον των δημοκρατικών, ενώ όσοι από τους τρισχιλίους δεν αδίκησαν ζητούν την καθαίρεση των Τριάκοντα και προχωρούν σε εκλογή δέκα νέων αρχόντων, όχι όμως δημοκρατικών. 

 ❧

Ετυμολογικά- ομόρριζα- παράγωγα- συνώνυμα 

(επιλογή)

§ 18

μεταστρέφομαι: ανα-, από-, επι-, κατα-, μετα-, περι-, συν-, υποστροφή, (ανεμο)-στρόβιλος, στρόφιγγα, στρόφαλος, στροφαλοφόρος, στροφόμετρο, στραβός, στραβισμός.

μάντις < μαίνομαι (= γίνομαι μανιακός): μανία, εμμανής, μαντεία.

§ 19

διελέγοντο < διά + λέγομαι: διάλεξη, διαλεχτός, διάλογος, διαλογή, διάλεκτος.

§ 20

ἐξελαύνω < ἐκ + ἐλαύνω: προέλαση, επέλαση, απέλαση, παρέλαση, αρματηλάτης, στρατηλάτης, ελατήριο, έλασμα, ελατός, σφυρήλατος, ποδήλατο, ιχνηλασία, ξενηλασία.

σεμνοτάτων < σεμνός < σέβω (=σέβομαι): σεμνός, σεβαστός, ευσεβής, ασεβής.    

§ 23

ἔφασαν < φημί (= λέγω): φήμη, φωνή, προφήτης, αφασία.

ἀπολλύναι (< ἀπὸ + ὄλλυμι): όλεθρος, ολέθριος, εξολοθρεύω, εξολόθρευση, εξολοθρευτής, απώλεια, πανώλης (= πανούκλα), εξώλης και προώλης (= εντελώς διεφθαρμένος ηθικά), απολωλός (πρόβατο). 

ἑλέσθαι, εἵλοντο (< αἱροῦμαι): αίρεση, αιρετός, αιρετικός, αναιρώ, αναίρεση, αφαιρώ, αφαίρεση, διαιρώ, εξαιρώ, εξαιρετικός, ανεξαιρέτως, προαίρεση, καθαιρώ, καθαίρεση, συναιρώ, συναίρεση, καλοπροαίρετος, υπεξαιρώ, υπεξαίρεση, αρχαιρεσία.