ΜΕΤΟΧΕΣ
Η Μετοχή, όπως και το απαρέμφατο, καθώς είναι ρηματικό επίθετο, έχει διττές ιδιότητες;
Α. ρηματική φύση:χρόνους, φωνή, διάθεση, υποκείμενο, αντικείμενο, προσδιορισμούς
Β. ονοματική φύση:γένος, αριθμός, πτώση
Διακρίνεται σε: επιθετική
κατηγορηματική
επιρρηματική
Επιθετική μετοχή
Τυπικό γνώρισμα της επιθετικής μετοχής είναι το άρθρο της που τυπικά αποτελεί και το υποκείμενό της. Μπορεί όμως και να παραλείπεται το άρθρο, οπότε ονομάζεται και αναφορική μετοχή και ισοδυναμεί με αναφορική πρόταση. Η έναρθρη μετοχή με άρνηση μή είναι πάντοτε αναφορικοϋποθετική. Μεταφράζεται συνήθως με αναφορική πρόταση.
- Οἱ εἰδότες το πράγμα παρῆσαν.υποκ
- Τούς πωλούντας τήην σοφίαν σοφιστάς ἀποκαλοῦσι.αντ
- Ἡ δύναμις ἡ ἡμετέρα, ἡ ἐλευθερώσασα τούς Ἕλληνας, οὐ δύναται τοῦτο ποιεῖν;παράθ
- Ἐβούλεσθε τούς ταῶν κολακευόντων λόγους ἀκούειν.γεν υποκ
- Ἡλίου ἐκλείψεως πυκνότεραι παρά τά ἐκ τοῦ χρόνου μνημονευόμενα.εμπρ.
- Οὐκ ἄν δύναιτο ὁ μή καμών εὐδαιμονεῖν.αναφυποθ υπ
- Οἱ μή τήν πόλιν ὠφελήσαντες, οὐ δίκαιον ἐστί ταῦτα λέγειν.αναφυποθ υποκ
- Τούς δε τάς πολιτείας καταλύοντας κοινούς ἐχθρούς παραινῶ νομίζειν.αντικ
- Νῦν δ’ ὁρῶν τούςς μέν συναγορεύοντας οἷς οἱ πολέμιοι προστάττουσι, τους δ’ οὐκ ἐρρωμένως ἐναντιουμένους, τούς δε παντάπασιν ἀποσεσιωπηκότας, ἀνέστην ἀποφανούμενος ἅ γιγνώσκω περί τούτων
Ουσιαστικοποίηση της επιθετικής μετοχής
Ορισμένες επιθετικές μετοχές ουσιαστικοποιήθηκαν ύστερα από παράλειψη του προσδιοριζόμενου ουσιαστικού. Τέτοιες είναι οι εξής:
Οἱ προσήκοντες οι συγγενείς
Οἱ ἔχοντες οι πλούσιοι
ὁ διώκων ο κατήγορος
οἱ λέγοντες οι ρήτορες, οι πολιτικοί
ὁ φεύγων ο κατηγορούμενος
ἡ ἐπιοῦσα η επόμενη ημέρα
τά ὄντα η περιουσία
τά ἐψηφισμένα, τά ἐγνωσμένα οι αποφάσεις
τά κατεψηφισμένα, τά κατεγνωσμένα οι καταδικαστικές αποφάσεις
Κατηγορηματική μετοχή
Μεταφράζεται με το ότι, να, που. Λειτουργεί ως κατηγορούμενο στο ρήμα ή κατηγορηματικός προσδιορισμός στο υποκείμενο ή στο αντικείμενο αυτού (συνηθέστερα).Το υποκείμενο της κατ. μτχ. είναι πάντοτε το ίδιο με το υποκείμενο ή το αντικείμενο του ρήματος από το οποίο εξαρτάται.
Με κατηγορηματική μετοχή συντάσσονται:
- Τα ρήματα:εἰμί, γίγνομαι,ὑπάρχω, τυγχάνω, λανθάνω, διάγω, διατελῶ, οἴχομαι(έχω φύγει), φθάνω, διαγίγνομαι, φανερός εἰμι, δῆλος εἰμι (συνήθως μεταφράζεται η μτχ με ρήμα και το ρήμα ως επίρρημα).π.χ. ἐλάνθανε τρεφόμενον τό στράτευμα:τρέφονταν κρυφά το στράτευμα.
- Τα ενάρξεως, λήξεως, καρτερίας, ανοχής, καμάτου σημαντικά πχ ἄρχομαι, παύομαι, καρτερῶ, ὑπομένω, ἀνέχομαι, λήγω, ἐξαντλοῦμαι κἄ
- Τα αισθήσεως, γνώσεως, μαθήσεως, μνήμης σημαντικά π.χ. αἰσθάνομαι, ὁρῶ, ἀκούω, οἶδα, μέμνημαι, γιγνώσκω, ἐπίσταμαι, ἁλίσκομαι(συλλαμβάνομαι)
- Τα ελέγχου, δείξεως, αγγελίας σημαντικά π.χ. ἀγγέλω, ἐλέγχω, δείκνυμι, ἐξελέγχω κἄ
- Τα ψυχικού πάθους σημαντικά π.χ. χαίρω, ἥδομαι, ἄχθομαι, αἰσχύνομαι, λυποῦμαι, ὀργίζομαι.
- Τα ευεργεσίας, νίκης, ήττας σημαντικά π.χ. ἀδικῶ, χάριν φέρω, λείπομαι, κρατῶ, καλῶς ποῶ, κακῶς ποιῶ, εὖ ποιῶ κἄ
Τα δύο παραπάνω είδη μετοχών είναι ονοματικές, έχουν δηλαδή θέση ονόματος.
Επιρρηματικές
Τροπική μετοχή
Στη μετάφραση μένει συνήθως όπως είναι, δηλ. μεταφράζεται με μετοχή της δημοτικής σε –οντας. Συνήθως βρίσκεται σε χρόνο ενεστώτα (σπανιότερα σε αόριστο ή άλλο χρόνο) και δηλώνει τον τρόπο ή το μέσο.
Υποθετική μετοχή
Μεταφράζεται με υποθετική πρόταση. Αποτελεί υπόθεση λανθάνοντος υποθετικού λόγου. Ενδείξεις για την ύπαρξη υποθ. μτχ. είναι:η άρνηση μή, το δυνητικό ἄν, μέλλοντας χρόνος του ρήματος, δοξαστικό ρήμ, επαναληπτικό επίρρημα.
Χρονική μετοχή
Μεταφράζεται με χρονική πρόταση (αφού, ενώ, όταν, ενώ). Μπαίνει σε όλους τους χρόνους εκτός από μέλλοντα. Δηλώνει το προτερόχρονο ή το σύγχρονο σε σχέση με την πράξη του ρήματος. Συνοδεύεται συχνά από χρονικό επίρρημα όπως ἅμα, αὐτίκα, εὐθύς, ἤδη, ἐνταῦθα, ἔπειτα, ἄρτι, ἐξαίφνης.
Αιτιολογική μετοχή
Μεταφράζεται με αιτιολογική πρόταση(επειδή, αφού, διότι, λόγω του ότι). Συνοδεύεται συνήθως από τα ἅτε, οἷα, οἷον, όταν η αιτιολογία είναι πραγματική. Όταν η αιτιολογία θεωρείται υποκειμενική συνοδεύεται πάντοτε από το ὡς, ενώ όταν η αιτιολογία θεωρείται ψευδή συνοδεύεται πάντα από το ὥσπερ.
Τυπικές αιτιολογικές εκφράσεις σε ευθείες ερωτήσεις αποτελούν :τί βουλόμενος, τί παθών, τί μαθώς, δηλώνουν έκπληξη ή αποδοκιμασία και μεταφράζονται με το γιατί.
Τελική μετοχή
Μεταφράζεται με τελική πρόταση και δηλώνει σκοπό. Μπαίνει σε χρόνο μέλλοντα πάντοτε (σπανιότατα σε ενεστώτα). Συνάπτεται με ρήματα που φανερώνουν κίνηση, ή και με άλλα ρήματα, αλλά τότε με το μόριο ὡς μπροστά τους.
Εναντιωματική μετοχή
Μεταφράζεται με εναντιωματική πρόταση και δηλώνει την εναντίωση. Συνοδεύεται κάποτε από τα:καίπερ, καίτοι, ταῦτα. Μετά από αυτήν συχνά μπαίνουν τα:ὅμως, εἶτα, ἔπειτα, κἆτα(κι έπειτα)
