Αστέρια Α λυκείου

 Φόνισσα του Παπαδιαμάντη
Νατουραλισμός – ρεαλισμός - ηθογραφία
Τα στοιχεία νατουραλισμού που εντοπίζουμε στο διήγημα είναι τα εξής:
α) Ο συγγραφέας καθώς παρουσιάζει την ηθική συμπεριφορά της ηρωίδας του καθιστά σαφές ότι όλα όσα κάνει είναι αποτέλεσμα αρχικά εξωτερικών δυνάμεων, όπως της κοινωνικής καταπίεσης που υφίσταται λόγω του φύλου της, της οικογένειάς της, των ανθρώπων που την περιέβαλλαν – μέχρι και ο σύζυγος ο άβουλος στον οποίο πρέπει να φέρεται και ως μητέρα και από τον οποίο δεν έχει στήριξη, αλλά και ο χαρακτήρας και η τύχη των παιδιών της – και  της κοινωνίας μέσα στην οποία διαβιοί, αλλά παράλληλα και της οικονομικής ανέχειας, αφού οι ίδιοι της οι γονείς την ξεχώρισαν από τα άλλα τους τα παιδιά και δεν της έδωσαν την προίκα που της αναλογούσε, με αποτέλεσμα να κάνουν τη ζωή της δύσκολη από τα νιάτα της ως τα γεράματά της) που περιορίζουν την ελευθερία της και επηρεάζουν καταλυτικά τη διαμόρφωση της προσωπικότητάς της. Είναι όμως και αποτέλεσμα εσωτερικών παρορμήσεων (σκληρότητας, μοχθηρότητας, μίσους για το γυναικείο φύλο και τους ρόλους με τους οποίους το επιφορτίζει η συγκεκριμένη κοινωνία, ψυχική κούραση που με αυτό τον τρόπο εκδηλώνεται) που της αφαιρούν την λογική και την ηθική της και την οδηγούν στην ακραία συμπεριφορά της, η οποία σαφώς δεν μπορεί να αιτιολογηθεί μόνο από τις εξωτερικές συνθήκες, αφού πολλές γυναίκες της εποχής έζησαν σε παρόμοιες συνθήκες αλλά δεν έφτασαν βέβαια στη διάπραξη κατά συρροή δολοφονιών.
β) Το θέμα του διηγήματος που είναι ιδιαίτερα προκλητικό, ιδιαίτερα για τα δεδομένα της εποχής του Παπαδιαμάντη,  καθώς μια γυναίκα που  εμφανίζεται ως κατά συρροή δολοφόνος μικρών κοριτσιών, συμπεριλαμβανομένης και της ίδιας της της εγγονής αποτελεί ένα ολότελα ξεχωριστό  και πρωτότυπο θέμα για τη νεοελληνική λογοτεχνία.
γ) Η παρουσίαση από τον αφηγητή με λεπτομέρειες των εγκλημάτων της φόνισσας, καθώς και η αναλυτική αποτύπωση των συνθηκών που την οδήγησαν στις αποτρόπαιες πράξεις της.  Η πιο άσχημη πλευρά της ζωής αποτυπώνεται λοιπόν με την περιγραφή των φόνων, αλλά και με τις κοινωνικές αδικίες που υπέστη σε όλη της τη ζωή.
δ) Η ηρωίδα του διηγήματος είναι καταπιεσμένη από μια κοινωνία που αναγνωρίζει στις γυναίκες μια πολύ υποβαθμισμένη θέση, και η οποία, κρινόμενη από τις πράξεις της, μοιάζει ψυχικά ασθενής.  Παρουσιάζεται όμως ως θύμα αυτής της κοινωνίας αλλά και της οικογένειάς της (γονέων και παιδιών και εγγονιών). Δεν παρουσιάζεται όμως αθώα, αφού τα θύματά της τα δολοφονεί με μεθοδικότητα και μετά από σκέψη. Μια σκέψη όμως διαταραγμένη, αφού είναι σαφές ότι ο νους της είναι θολωμένος.
ε) Ο αφηγητής παρουσιάζει τις πιο αρνητικές και άσχημες καταστάσεις της ζωής, παρουσιάζοντας την πραγματικότητα γυμνή, χωρίς καμία προσπάθεια για ωραιοποίηση ή συγκάλυψη των αποκρουστικών πλευρών της, χωρίς πρόσθετα σχόλια ή συναισθηματισμούς.
Τα στοιχεία ρεαλισμού που βρίσκουμε στη Φόνισσα είναι:
α) η προσπάθεια του συγγραφέα να αποτυπώσει με αληθοφανή τρόπο τα γεγονότα που έχει επιλέξει, καθιστώντας την ιστορία του όσο το δυνατό πιο πιστευτή,
β) η καταγραφή των γεγονότων χωρίς τη δική του συναισθηματική εμπλοκή. Παρατηρούμε, δηλαδή, πως ο Παπαδιαμάντης παρουσιάζει τη δράση της Φόνισσας χωρίς να κρίνει ή να επικρίνει τις πράξεις. Μας παρουσιάζει τα γεγονότα όπως συνέβησαν, με αντικειμενικότητα, επιτρέποντας στα ίδια τα γεγονότα να επηρεάσουν τον αναγνώστη και να του δημιουργήσουν εντυπώσεις,
γ) στο κείμενο διαπιστώνουμε την κριτική στάση του συγγραφέα απέναντι στις κοινωνικές συνθήκες, όπως αυτές είχαν διαμορφωθεί στα χρόνια του,
δ) η ηρωίδα της ιστορίας αποτελεί ένα χαρακτηριστικό τύπο της εποχής της, υπό την έννοια πως είναι μια γυναίκα βασανισμένη που έχει περάσει όλη της τη ζωή στη φτώχεια και έχει διαμορφωθεί ουσιαστικά μέσα στα πλαίσια της τότε κοινωνίας. 
Τα ηθογραφικά στοιχεία σχετίζονται με την καταγραφή του τρόπου ζωής των απλών ανθρώπων της υπαίθρου. Οι γυναίκες που ονομάζονται με βάση το όνομα του άντρα τους (αποκαλούν τη Χαδούλα, Φραγκογιαννού, γιατί τον άντρα της τον λένε Γιάννη Φράγκο), οι γυναίκες είναι υπεύθυνες για τη φροντίδα της οικογένειάς τους και λαμβάνουν προίκα όταν παντρεύονται. Τα σπίτια έχουν τζάκι για θέρμανση και για φωτισμό χρησιμοποιούν τα λυχνάρια. Οι άνθρωποι πιστεύουν στη μαγεία και στις κατάρες, είναι δεισιδαίμονες και βασίζονται στα βοτάνια για τη θεραπεία των ασθενειών, αλλά και για να ελέγξουν το φύλο του παιδιού (παλικαροβότανο) ή να αποτρέψουν τη γέννηση άλλων παιδιών (στερφοβότανο). Η συνήθεια των ανδρών να πίνουν περισσότερο στο τέλος της εβδομάδας, για να ξεκουραστούν από τα μεροκάματα της εβδομάδας. Γενικότερα κάθε πληροφορία που μας παρέχει ο συγγραφέας για τον τρόπο ζωής, τα έθιμα και τις αντιλήψεις της εποχής, αποτελούν τα ηθογραφικά στοιχεία του κειμένου.
Ένα ακόμη στοιχείο ηθογραφικό όμως είναι και το γεγονός ότι οι ήρωες είναι  απλοί.