Αρχαια α λυκειου λεξιλογικες για την Δευτέρα στην ταξη

 συμπληρώσετε τα κενά των κειμένων που ακολουθούν με τις λέξεις : πλεούμενα, απόπλους, κατέπλευσε, πλουν, πλέω, διέπλευσε, πλέει, συμπλέουν, διάπλους, πλέωσι, περίπλου.

α) Α. Κάλβος, Ο φιλόπατρις

Κι όταν το εσπέριον άστρον

ο ουρανός ανάπτη,

και ……….. γέμοντα έρωτος

και φωνών μουσικών

θαλάσσια ξύλα·

β) Αργ. Εφταλιώτης, Νησιά στα πέλαγα

Σε μανιασμένα κύματα ………….. μ’ ακοίμητο κουπί
και χλωροπράσινα νησιά συχνοανταμώνω ομπρός μου.

γ) από την εφημερίδα «Τα Νέα»

Αρχαία, Βυζαντινή, Νεώτερη Ελλάδα. …………………;

Στο ίδιο πάντα σκάφος, χωρίς ρωγμές στις ιδέες, τον τόπο, τον χρόνο.

Ο μικρότερος μοναχικός ιστιοπλόος που ………………τον Ατλαντικό!

Ο …………………. του Βόρειου Ατλαντικού θα διαρκέσει κανονικά περίπου 30 ημέρες.

Και ακόμη περισσότερο για τα σούπερ τάνκερ το μέγεθος των οποίων τα υποχρεώνει να κάνουν τον …………………………. της Νότιας Αμερικής.

δ) από την εφημερίδα «Μακεδονία»

Εντοπίστηκαν μετά από έλεγχο σε πλοίο που ………………………… στην πόλη.

Οι θυελλώδεις άνεμοι που έπνεαν στα πελάγη άρχισαν να εξασθενούν και από το πρωί επετράπη ο …………………. των πλοίων της ακτοπλοΐας από τον Πειραιά και τη Ραφήνα προς τα νησιά του Αιγαίου.

ε) Κ. Βάρναλης, Φιλέλλην

Να βάφονται ασταμάτητα κάμποι, ποτάμια,

σ’ αιμάτινη να ………. φουρτούνα η μαύρη αρμάδα.

στ) Κ. Καβάφη, Εις το επίνειον

Νέος, είκοσι οκτώ ετών, με πλοίον τήνιον

έφθασε εις τούτο το συριακόν επίνειον

ο Έμης, με την πρόθεσι να μάθει μυροπώλης.

Όμως αρρώστησε εις τον ........................

ζ) Γ. Σεφέρης, Θερινό Ηλιοστάσι

Η θάλασσα που ονομάζουν γαλήνη

…………………… κι άσπρα πανιά

μπάτης από τα πεύκα και τ’ Όρος της Αίγινας

λαχανιασμένη ανάσα·

Μετοχές Αρχαια ελληνικά

 

Λατινικά 25

 

Πώς ένα σύκο στάθηκε αφορμή να καταστραφεί η Καρχηδόνα

 

Μετάφραση σε αντιστοίχιση

Cato attulit quodam die

in curiam

ficum praecocem

ex Carthagine

ostendensque

patribus

inquit «Interrogo vos

quando putētis decerptam esse

hanc ficum ex arbore».

Cum omnes dixissent

esse recentem, inquit

«Atqui scitōte

decerptam esse Carthagine

ante tertium diem.

Tam prope a muris

habēmus hostem!

Itaque cavēte

periculum,

tutamini patriam.

Nolīte confidere

opibus urbis.

Deponite fiduciam,

quae est nimia vobis.

Neminem credideritis

consultūrum esse patriae,

nisi vos ipsi

consulueritis patriae.

Mementōte rem publicam fuisse

quondam in extrēmo discrimine!”

Statimque sumptum est

Punicum bellum tertium,

quo

delēta est Carthāgo.

Ο Κάτων έφερε κάποια μέρα

στο Βουλευτήριο

(ένα) πρώιμο σύκο

από την Καρχηδόνα

και, αφού το έδειξε

στους Συγκλητικούς,

είπε: «Σας ρωτώ

πότε νομίζετε ότι κόπηκε

αυτό το σύκο από το δέντρο».

Όταν όλοι είπαν

ότι ήταν φρέσκο, είπε:

«Κι όμως, να ξέρετε

ότι κόπηκε στην Καρχηδόνα

πριν από τρεις μέρες.

Τόσο κοντά στα τείχη

έχουμε τον εχθρό!

Επομένως φυλαχτείτε

από τον κίνδυνο,

προστατέψτε την πατρίδα.

Μην έχετε εμπιστοσύνη

στις δυνάμεις της πόλης.

Αποβάλετε την αυτοπεποίθηση,

που είναι υπερβολική σε εσάς.

Κανείς να μην πιστέψετε

ότι θα φροντίσει για την πατρίδα,

εάν εσείς οι ίδιοι

δε φροντίσετε για την πατρίδα.

Να θυμάστε ότι η πολιτεία βρέθηκε

κάποτε σε έσχατο κίνδυνο!»

Κι αμέσως άρχισε

ο τρίτος Καρχηδονιακός πόλεμος,

κατά τη διάρκεια του οποίου

καταστράφηκε η Καρχη

αρχαια α λυκείου

 Να αξιολογηθούν από διπλωματική και στρατιωτική άποψη οι ενέργειες του Νικόστρατου. Να σκιαγραφήσετε το χαρακτήρα του Αθηναίου στρατηγού με βάση τις ενέργειες του αυτές.

Ο Αθηναίος στρατηγός θα επιδείξει ιδιαίτερη μετριοπάθεια στο χειρισμό της κρίσης. Κατορθώνει να τερματίσει την εσωτερική διαμάχη στο νησί με την συμφιλίωση των δύο παρατάξεων, φροντίζοντας, μάλιστα, να μην εντείνει τη δυσαρέσκεια των ολιγαρχικών, καθώς θέτει ως βάση της μεταξύ τους συμφωνία να περιοριστεί η απόδοση ευθυνών στους δέκα βασικούς υπαίτιους. Ενώ, παράλληλα, πέτυχε να παραμείνουν απείραχτοι οι υπόλοιποι ολιγαρχικοί, αφού συναινέσουν στο να συνάψει η Κέρκυρα συμμαχία με την Αθήνα.

Ο Νικόστρατος με διαλλακτικότητα και διπλωματική ευστροφία προσπαθεί, επομένως, να συμβιβάσει τις αντίπαλες παρατάξεις και να ισχυροποιήσει τους δεσμούς Κερκυραίων και Αθηναίων πάντοτε με γνώμονα το συμφέρον της πατρίδας του. Οι Αθηναίοι είχαν συμφέρον να ομονοούν οι Κερκυραίοι, ώστε να έχουν ακέραιες τις δυνάμεις τους στον πόλεμο κατά των Πελοποννησίων. Το ζητούμενο για το Νικόστρατο ήταν, άλλωστε, η συμμαχία της πατρίδας του με την Κέρκυρα να συναντήσει την ευρύτερη δυνατή αποδοχή.

Η επόμενη κίνηση του Νικόστρατου ήταν να δεχτεί το αίτημα των δημοκρατικών να αφήσει πέντε από τα πλοία του στο νησί, με αντάλλαγμα ισάριθμα πλοία επανδρωμένα με Κερκυραίους. Οι δημοκρατικοί φαίνεται ότι θεωρούσαν την παρουσία των αθηναϊκών πλοίων στην Κέρκυρα ως αποτρεπτικό μέσο της επιθετικότητας των αντιπάλων τους. Με την πράξη αυτή, ο Νικόστρατος φανερώνει πως κατανοεί το εύθραυστο της συμφιλίωσης που είχε μόλις επιτευχθεί, καθώς και τη διάθεσή του να στηρίξει τους δημοκρατικούς. Ας προσεχθεί, ωστόσο, πως όταν οι δημοκρατικοί προσπάθησαν να επανδρώσουν τα πλοία με πολιτικούς τους αντιπάλους κι εκείνοι προσέφυγαν ικέτες στο ιερό, ο Νικόστρατος επιχείρησε να τους σηκώσει από εκεί, όχι με τη χρήση βίας ή απειλών, αλλά προσπαθώντας να καθησυχάσει το φόβο τους ότι τίθεται σε κίνδυνο η ζωή τους. Το ρήμα παρεμυθεῖτο του κειμένου δηλώνει τις προσπάθειες του Νικόστρατου να απαλλάξει τους ολιγαρχικούς από το φόβο, γεγονός που δείχνει τον ήπιο και μετριοπαθή χαρακτήρα του.

Ο Νικόστρατος, επίσης, όταν η κατάσταση έγινε ακόμη πιο τεταμένη, με τους οπλισμένους δημοκρατικούς να αφοπλίζουν τους ολιγαρχικούς, εμπόδισε τους δημοκρατικούς από το να σκοτώσουν τους ολιγαρχικούς που έτυχε να συναντήσουν μακριά από το ναό, όπου οι περισσότεροι είχαν καταφύγει ικέτες. Η ήπια και μετριοπαθής αυτή προσέγγιση και στάση του Νικόστρατου φανερώνουν αφενός τη διαλλακτικότητα που τον χαρακτηρίζει ως άτομο και αφετέρου τη συνέπεια με την οποία επιδίωξε να επιτύχει τον πολιτικό του στόχο, που ήταν φυσικά ο κατευνασμός των εσωτερικών αντιθέσεων στο νησί και η σύναψη συμμαχίας.

Συνολικά η πολιτική του Νικόστρατου υπήρξε διαλλακτική και η παρέμβασή του σωτήρια για έναν αριθμό ολιγαρχικών. Η στάση του καθορίζεται με γνώμονα το συμφέρον της πατρίδας του, αλλά εξηγείται επίσης από το γεγονός ότι ο ίδιος δεν είχε άμεση ανάμειξη στα φοβερά πολιτικά πάθη των Κερκυραίων.

Ο Νικόστρατος, επομένως, μπορεί να χαρακτηριστεί ως συνετός στη δράση του, μετριοπαθής και εξαιρετικά διπλωματικός, αφού αποφεύγει κινήσεις που θα μπορούσαν να ερμηνευθούν ως επίδειξη ισχύος ή ως αμιγώς εχθρικές απέναντι στους ολιγαρχικούς. Η φιλειρηνική του αυτή διάθεση θα πρέπει, ωστόσο, να κρίνεται πάντα σε συνάρτηση με το γεγονός ότι βρισκόταν εκεί για να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα της Αθήνας.

2. Πώς κρίνετε την απόφαση του Νικόστρατου να συμφωνήσει με την πρόταση των δημοκρατικών;

Ο Νικόστρατος αποδεχόμενος το αίτημα των δημοκρατικών να τους αφήσει πέντε από τα πλοία του λαμβάνοντας ως αντάλλαγμα ισάριθμα πλοία επανδρωμένα με Κερκυραίους, καθιστούσε σαφές ότι αντιλαμβανόταν τη ρευστή πολιτική κατάσταση στην Κέρκυρα και άρα την πιθανότητα μιας νέας συντονισμένης αντίδρασης από τη μεριά των ολιγαρχικών. Πρόθεση δική του ήταν να διασφαλιστεί η ηρεμία στο νησί, καθώς και η διατήρηση της συμμαχίας που είχε μόλις κατορθώσει να διαπραγματευτεί και με τις δύο παρατάξεις. Εντούτοις, η απόφασή του αυτή αποτέλεσε αφορμή για το ξέσπασμα νέας έντασης, εφόσον οι δημοκρατικοί θέλησαν να εκμεταλλευτούν την ευκαιρία για να απαλλαγούν από ένα σημαντικό μέρος των ολιγαρχικών επανδρώνοντας με αυτούς τα πλοία που υποσχέθηκαν στον Νικόστρατο.

ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΕΚΘΕΣΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

 Οι γλωσσικές επιλογές του/της συγγραφέα αφορούν:

α) στις γλωσσικές ποικιλίες (ως γλωσσική ιδιοτυπία, ιδίωμα[1] ή διάλεκτο[2] του ομιλητή ή συγγραφέα ή αφηγητή, ως ιδιόλεκτο[3] των ηρώων,  γεωγραφικές, κοινωνικές γλωσσικές ποικιλίες, οπτικές της γλώσσας[4]),

β) στο λεξιλόγιο (κοινό –καθημερινό, εξειδικευμένο –τεχνικό),

γ) στους γραμματικούς χρόνους, τις εγκλίσεις και τα ρηματικά πρόσωπα, τα οποία δηλώνουν διαφορετικά χρονικά επίπεδα, διαφορετικούς βαθμούς βεβαιότητας ή επιθυμίας, τρόπους απεύθυνσης,

δ) στη στίξη που υιοθετεί σε συγκεκριμένα σημεία του κειμένου,

ε) στα σχήματα λόγου, στη σύνδεση των προτάσεων (παρατακτική, υποτακτική) και τη σημασία των λέξεων με την οποία χρησιμοποιείται μια λέξη ή φράση σε μια συγκεκριμένη περίπτωση (κυριολεξία, μεταφορά, παρομοίωση, αντίθεση κ.ά.),

στ) στην ονοματοποίηση: Η διαδικασία μετατροπής ενός ρήματος ή ενός επιθετικού προσδιορισμού σε ουσιαστικό (π.χ. υπολογίζω > υπολογισμός, αλλάζω > αλλαγή, ικανός > ικανότητα, φτωχός >φτωχοποίηση). Η γραμματική αυτή μετατόπιση δεν αφορά μόνο την παραγωγή, αλλά έχει συνέπειες και στο νόημα, εφόσον οι ονοματοποιημένοι τύποι φέρουν τα σημασιολογικά χαρακτηριστικά τόσο των ρηματικών διαδικασιών ή των ιδιοτήτων από όπου προέρχονται όσο και το αποτέλεσμα αυτών των διαδικασιών ή των ιδιοτήτων. Η ονοματοποίηση χαρακτηρίζει τα επιστημονικά κείμενα και τα «ακαδημαϊκά» είδη λόγου, όπως το δοκίμιο ή οι τεχνικές αναφορές, που επεξεργάζονται αφηρημένες και τεχνικές έννοιες,

ζ) στη χρήση προσωπικής και απρόσωπης σύνταξης,

η) στη χρήση ευθέος και πλαγίου λόγου.

Όλες οι γλωσσικές επιλογές συνδέονται λειτουργικά με το νόημα και το ύφος του κειμένου.

Βιβλιογραφία:

1. Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Γενικού Λυκείου, Φάκελος Εκπαιδευτικού, Διδακτικές Προτάσεις, 2019.
2. Η Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα, www.greek-language.gr
3. Κόμβος, www.komvos.edu.gr

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ

 

Ενότητες 16-20

Κείμενο Ι

Fit magna caedes. Sedulius, dux et princeps Lemovīcum, occiditur; dux Arvernōrum vivus in fugā comprehenditur; signa militaria LXXIIII (septuaginta quattuor) ad Caesarem referuntur; magnus numerus hostium capitur atque interficitur;

[Lectio XVI]

Κείμενο ΙΙ

Prope Tiberim fluvium Hercules boves refecisse fertur et ipse de viā fessus ibi dormivisse. Tum Cacus pastor, fretus viribus, boves quosdam in speluncam caudis traxit aversos. Ubi Hercules, e somno excitātus, gregem aspexit et partem abesse sensit, pergit ad proximan speluncam;

[Lectio XVIII]

Κείμενο ΙΙΙ

Discurrens miles pedes eius animadvertit; eum latentem adgnovit; extractum imperatorem eum salutavit. Hinc ad commilitones suos eum adduxit. Ab his in castra delatus est tristis et trepidus, dum obvia turba quasi moritūrum eum miseratur. Postero die Claudius imperator factus est.

[Lectio XX]

Παρατηρήσεις

Να μεταφράσετε στα νέα ελληνικά τα παραπάνω αποσπάσματα.

Μονάδες 20

Εισαγωγή-Λεξιλογικές παρατηρήσεις

Β1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράμμα που αντιστοιχεί σε καθεμία από τις φράσεις της στήλης Α΄ και δίπλα σε αυτό τον αριθμό της λέξης ή φράσης από τη στήλη Β΄ που συμπληρώνει ορθά το νόημά της, σύμφωνα με το περιεχόμενο της εισαγωγής του σχολικού βιβλίου.

 

Στήλη Α΄	Στήλη Β΄
α. Στην περιγραφική διαίρεση δεν περιλαμβάνεται η αναφορά σε:	i. αρχαϊκή εποχή· ii. ύστερη αρχαιότητα· iii. αυτοκρατορική εποχή.
β. Στα φυσικά χαρακτηριστικά της Λατινικής δεν περιλαμβάνονται:	i. η στιβαρότητα, η λογική και συντακτική οργάνωση· ii.  η λογική και συντακτική οργάνωση, η τάση για λιτό, συγκεκριμένο και κατανοητό λόγο· iii. τα καλολογικά στοιχεία.
γ. Συμβατικό πέρας της κλασικής εποχής θεωρείται ο θάνατος:	i. του Ιουλίου Καίσαρα· ii. του Οκταβιανού Αυγούστου· iii. του Τραϊανού.
δ. Στους πεζογράφους των χρόνων του Κικέρωνα δεν ανήκει:	i. ο Γάιος Ιούλιος Καίσαρ· ii. ο Κορνήλιος Νέπως· iii. ο Τίτος Λίβιος.
ε. Στους ποιητές των αυγούστειων χρόνων δεν ανήκει:	i. ο Βαλέριος Κάτουλλος· ii. ο Προπέρτιος· iii. Ο Οβίδιος.

Μονάδες 10

Β2. Postero die Claudius imperator factus est: Με ποιο τρόπο ο Κλαύδιος έγινε αυτοκράτορας και ποιες ήταν οι συνέπειες του τρόπου με τον οποίο συνέβη, σύμφωνα με τις ιστορικές σας γνώσεις;

Μονάδες 10

Β3. Με ποια λατινική λέξη του κειμένου συνδέεται ετυμολογικά καθεμία από τις παρακάτω λέξεις της Νέας Ελληνικής;

i. βιοπάλη ii. φλοίσβος iii. ρεβέρ iv. τρακτέρ v. τουρμπίνα

Μονάδες 5

Β4. Να επιλέξετε από τον πίνακα τη λατινική φράση που ταιριάζει και να συμπληρώσετε κάθε περίοδο λόγου. Δύο στοιχεία περισσεύουν.

de facto, status quo, persona non grata, tabula rasa, modus vivendi, de profundis, carpe diem

 

α. Μετά το απρόσμενο καρδιακό επεισόδιο που υπέστη, η υγιεινή διατροφή έγινε για τον πατέρα μου……………..

β. Ο Οράτιος στην πιο διάσημη ωδή του προέτρεπε τη Λευκονόη «……………………………………», συμβουλεύοντάς την να αδιαφορεί για το αβέβαιο μέλλον και να ενδιαφέρεται μόνο για το σήμερα.

γ. Υπάρχει απορία για το πώς θα κλείσουν  ……………………………………. τα σύνορα της Ελλάδας, ώστε να μη διαδοθεί η πανδημία από τους τουρίστες του εξωτερικού.

δ. Η ψυχή ενός μικρού παιδιού αποτελεί  ……………………………………. και χρειάζεται εκπαίδευση και εμπειρίες για να γίνει μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα.

ε. Το  ……………………………………. μιας χώρας ορίζεται από την κυβερνητική της αρχή, το ισχύον πολίτευμα και την ηθική διάπλαση των πολιτών της.

Μονάδες 5

Γραμματικές παρατηρήσεις

Γ1.α. Να εντοπίσετε τα θηλυκά ουσιαστικά σε όλα τα παραπάνω αποσπάσματα και να τα μεταφέρετε στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού.

(μονάδες 8)

      β. Στο απόσπασμα γ (Lectio XX) να εντοπίσετε ένα δευτερόκλιτο και ένα τριτόκλιτο επίθετο και να τα μεταφέρετε στη γενική πληθυντικού στο γένος που βρίσκονται. (μονάδες 2)

Μονάδες 10

Γ2. Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα με τις ζητούμενες πληροφορίες:

	Είδος αντωνυμίας	Αντίστοιχη πτώση   άλλου αριθμού
ipse
quosdam
eius
suos
his

Μονάδες 10

Γ3.α. fit, referuntur, interficitur: Να γράψετε το β΄ ενικό οριστικής ενεστώτα και το απαρέμφατο ενεστώτα στη φωνή που βρίσκονται οι τύποι.

(μονάδες 6)

    β. Στο απόσπασμα β (Lectio XVIII) να εντοπίσετε ένα απαρέμφατο ενεργητικού παρακειμένου και μια μετοχή παθητικού παρακειμένου. Στη συνέχεια να μεταφέρετε το πρώτο στον αντίστοιχο τύπο μέλλοντα ενεργητικής φωνής, αφού λάβετε υπόψη σας το υποκείμενό του, και τη δεύτερη στη μετοχή ενεργητικού ενεστώτα.

(μονάδες 2)

    γ. Στο απόσπασμα γ (Lectio XX) να εντοπίσετε ένα αποθετικό ρήμα και να γράψετε το β΄ ενικό οριστικής ενεστώτα και μέλλοντα στη φωνή που βρίσκεται.

(μονάδες 2)

Μονάδες 10

Συντακτικές παρατηρήσεις

Δ1. Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση για τη συντακτική αναγνώριση των παρακάτω όρων:

α. vivus	i. επιθετικός προσδιορισμός στον όρο dux˙ ii. αντικείμενο του ρήματος comprehenditur˙ iii. επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου στον όρο dux.
β. fluvium	i. παράθεση στον όρο Tiberim˙ ii. επεξήγηση στον όρο Tiberim˙ iii. επιθετικός προσδιορισμός στον όρο Tiberim.
γ. partem	i. αντικείμενο του ρήματος sensit˙ ii. υποκείμενο του απαρεμφάτου abesse˙ iii. κατηγορούμενο μέσω του abesse.
δ. ab his	i. εμπρόθετος προσδιορισμός του ποιητικού αιτίου στο ρήμα delatus est˙ ii. εμπρόθετος προσδιορισμός της προέλευσης στο ρήμα delatus est˙ iii. εμπρόθετος προσδιορισμός του εξωτερικού αναγκαστικού αιτίου στο ρήμα delatus est.
ε. imperator	i. υποκείμενο του ρήματος factus est˙ ii. αντικείμενο του ρήματος factus est˙ iii. κατηγορούμενο του υποκειμένου Claudius μέσω του συνδετικού ρήματος factus est.

 Μονάδες 10

Δ2. Prope Tiberim fluvium Hercules boves refecisse fertur:

Να ξαναγράψετε την παραπάνω πρόταση, αντικαθιστώντας το ρήμα fertur
α. με τη φράση Homines ferunt και

β. με τη φράση Hercules tradidit.

Σε κάθε περίπτωση να προχωρήσετε στις απαραίτητες αλλαγές και να δικαιολογήσετε την πτώση του υποκειμένου του απαρεμφάτου.