ΑΡΧΑΙΑ ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ

Πλάτωνος Πρωταγόρας 320D-322A

«Ἦν γάρ ποτε χρόνος ὅτε θεοὶ μὲν ἦσαν, θνητὰ δὲ γένη οὐκ ἦν. ἐπειδὴ δὲ καὶ τούτοις χρόνος ἦλθεν εἱμαρμένος γενέσεως, τυποῦσιν αὐτὰ θεοὶ γῆς ἔνδον ἐκ γῆς καὶ πυρὸς μείξαντες καὶ τῶν ὅσα πυρὶ καὶ γῇ κεράννυται. ἐπειδὴ δ’ἄγειν αὐτὰ πρὸς φῶς ἔμελλον, προσέταξαν Προμηθεῖ καὶ Ἐπιμηθεῖ κοσμῆσαί τε καὶ νεῖμαι δυνάμεις ἑκάστοις ὡς πρέπει. Προμηθέα δὲ παραιτεῖται Ἐπιμηθεὺς αὐτὸς νεῖμαι, «Νείμαντος δέ μου», ἔφη, «ἐπίσκεψαι»· καὶ οὕτω πείσας νέμει. Νέμων δὲ τοῖς μὲν ἰσχὺν ἄνευ τάχους προσῆπτεν, τοὺς δ’ ἀσθενεστέρους τάχει ἐκόσμει· τοὺς δὲ ὥπλιζε, τοῖς δ’ ἄοπλον διδοὺς φύσιν ἄλλην τιν’ αὐτοῖς ἐμηχανᾶτο δύναμιν εἰς σωτηρίαν. Ἃ μὲν γὰρ αὐτῶν σμικρότητι ἤμπισχεν, πτηνὸν φυγὴν ἢ κατάγειον οἴκησιν ἔνεμεν· ἃ δὲηὖξε μεγέθει, τῷδε αὐτῷ αὐτὰ ἔσῳζεν· καὶ τἆλλα οὕτως ἐπανισῶν ἔνεμεν. Ταῦτα δὲ ἐμηχανᾶτο εὐλάβειαν ἔχων μή τι γένος ἀϊστωθείη·  […]

ἐπειδὴ δὲ αὐτοῖς ἀλληλοφθοριῶν διαφυγὰς ἐπήρκεσε, πρὸς τὰς ἐκ Διὸς ὥρας εὐμάρειαν ἐμηχανᾶτο ἀμφιεννὺς αὐτὰ πυκναῖς τε θριξὶν καὶ στερεοῖς δέρμασιν, ἱκανοῖς μὲν ἀμῦναι χειμῶνα, δυνατοῖς δὲ καὶ καύματα, καὶ εἰς εὐνὰς ἰοῦσιν ὅπως ὑπάρχοι τὰ αὐτὰ ταῦτα στρωμνὴ οἰκεία τε καὶ αὐτοφυὴς ἑκάστῳ· καὶ  ὑποδῶν τὰ μὲν ὁπλαῖς, τὰ δὲ [θριξὶν καὶ] δέρμασιν στερεοῖς καὶ ἀναίμοις. […]

ἅτε δὴ οὖν οὐ πάνυ τι σοφὸς ὢν ὁ Ἐπιμηθεὺς ἔλαθεν αὑτὸν καταναλώσας τὰς δυνάμεις εἰς τὰ ἄλογα· λοιπὸν δὴ ἀκόσμητον ἔτι αὐτῷ ἦν τὸ ἀνθρώπων γένος, καὶ ἠπόρει ὅτι χρήσαιτο. ἀποροῦντι δὲ αὐτῷ ἔρχεται Προμηθεὺς ἐπισκεψόμενος τὴν νομήν, καὶ ὁρᾷ τὰ μὲν ἄλλα ζῷα ἐμμελῶς πάντων ἔχοντα, τὸν δὲ ἄνθρωπον γυμνόν τε καὶ ἀνυπόδητον καὶ ἄστρωτον καὶ ἄοπλον· ἤδη δὲ καὶ ἡ εἱμαρμένη ἡμέρα παρῆν,ἐν ᾗ ἔδει καὶ ἄνθρωπον ἐξιέναι ἐκ γῆς εἰς φῶς. ἀπορίᾳ οὖν σχόμενος ὁ Προμηθεὺς ἥντινα σωτηρίαν τῷ ἀνθρώπῳ εὕροι, κλέπτει Ἡφαίστου καὶ Ἀθηνᾶς τὴν ἔντεχνον σοφίαν σὺν πυρί ―ἀμήχανον γὰρ ἦν ἄνευ πυρὸς αὐτὴν κτητήν τῳ ἢ χρησίμην γενέσθαι― καὶ οὕτω δὴ δωρεῖται ἀνθρώπῳ. τὴν μὲν οὖν περὶ τὸν βίον σοφίαν ἄνθρωπος ταύτῃ ἔσχεν, τὴν δὲ πολιτικὴν οὐκ εἶχεν· ἦν γὰρ παρὰ τῷ Διί. τῷ δὲ Προμηθεῖ εἰς μὲν τὴν ἀκρόπολιν τὴν τοῦ Διὸς οἴκησιν οὐκέτι ἐνεχώρει εἰσελθεῖν ―πρὸς δὲ καὶ αἱ Διὸς φυλακαὶ φοβεραὶ ἦσαν― εἰς δὲ τὸ τῆς Ἀθηνᾶς καὶ Ἡφαίστου οἴκημα τὸ κοινόν, ἐν ᾧ  ἐφιλοτεχνείτην, λαθὼν εἰσέρχεται, καὶ κλέψας τήν τε ἔμπυρον τέχνην τὴν τοῦ Ἡφαίστου καὶ τὴν ἄλλην τὴν τῆς Ἀθηνᾶς δίδωσιν ἀνθρώπῳ, καὶ ἐκ τούτου εὐπορία μὲν ἀνθρώπῳ τοῦ βίου γίγνεται, Προμηθέα δὲ δι’ Ἐπιμηθέα ὕστερον, ᾗπερ λέγεται, κλοπῆς δίκη μετῆλθεν.»

ΠΟΙΗΜΑ ΤΟΥ ΣΕΦΕΡΗ

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

  

[Ο τόπος μας είναι κλειστός]

Ο τόπος μας είναι κλειστός, όλο βουνά

που έχουν σκεπή το χαμηλό ουρανό μέρα και νύχτα.

Δεν έχουμε ποτάμια δεν έχουμε πηγάδια δεν έχουμε πηγές,

μονάχα λίγες στέρνες, άδειες κι αυτές, που ηχούν και πού

τις προσκυνούμε.

Ήχος στεκάμενος κούφιος, ίδιος με τη μοναξιά μας

ίδιος με την αγάπη μας, ίδιος με τα σώματά μας.

Μας φαίνεται παράξενο που κάποτε μπορέσαμε να χτίσουμε

τα σπίτια τα καλύβια και τις στάνες μας.

Κι οι γάμοι μας, τα δροσερά στεφάνια και τα δάχτυλα

γίνουνται αινίγματα ανεξήγητα για την ψυχή μας.

Πώς γεννήθηκαν πώς δυναμώσανε τα παιδιά μας;

Γιώργος Σεφέρης (1998), «Μυθιστόρημα Ι’» (απόσπασμα), Ποιήματα, 19η έκδοση, Αθήνα: Ίκαρος, σ. 55.

Γ. Με ποιους τρόπους αναδεικνύεται η συνύπαρξη παρελθόντος – παρόντος στη διαμόρφωση της ελληνικής φυσιογνωμίας; Ποια είναι η δική σας άποψη για το θέμα αυτό; (100-200 λέξεις)

ΕΚΘΕΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑ

ΚΕΙΜΕΝΟ 1Ομιλία-Σεφέρη-Νόμπελ

Ανήκω σε μια χώρα μικρή. Ένα πέτρινο ακρωτήρι στη Μεσόγειο, που δεν έχει άλλο αγαθό παρά τον αγώνα του λαού, τη θάλασσα, και το φως του ήλιου. Είναι μικρός ο τόπος μας, αλλά η παράδοσή του είναι τεράστια και το πράγμα που τη χαρακτηρίζει είναι ότι μας παραδόθηκε χωρίς διακοπή. Η ελληνική γλώσσα δεν έπαψε ποτέ της να μιλιέται. Δέχτηκε τις αλλοιώσεις που δέχεται καθετί ζωντανό, αλλά δεν παρουσιάζει κανένα χάσμα. Άλλο χαρακτηριστικό αυτής της παράδοσης είναι η αγάπη της για την ανθρωπιά· κανόνας της είναι η δικαιοσύνη. Στην αρχαία τραγωδία, την οργανωμένη με τόση ακρίβεια, ο άνθρωπος που ξεπερνά το μέτρο, πρέπει να τιμωρηθεί από τις Ερινύες […]  

Συλλογίζομαι πως δεν αποκλείεται ολωσδιόλου να ωφεληθεί ένας σύγχρονος επιστήμων, αν στοχαστεί τούτο το απόφθεγμα του Ίωνα φιλοσόφου. Όσο για μένα συγκινούμαι παρατηρώντας πως η συνείδηση της δικαιοσύνης είχε τόσο πολύ διαποτίσει την ελληνική ψυχή, ώστε να γίνει κανόνας και του φυσικού κόσμου. Και ένας από τους διδασκάλους μου, των αρχών του περασμένου αιώνα, γράφει: «…θα χαθούμε γιατί αδικήσαμε…»[1]. Αυτός ο άνθρωπος ήταν αγράμματος· είχε μάθει να γράφει στα τριάντα πέντε χρόνια της ηλικίας του. Αλλά στην Ελλάδα των ημερών μας, η προφορική παράδοση πηγαίνει μακριά στα περασμένα όσο και η γραπτή. Το ίδιο και η ποίηση. Είναι για μένα σημαντικό το γεγονός ότι η Σουηδία θέλησε να τιμήσει και τούτη την ποίηση και όλη την ποίηση γενικά, ακόμη και όταν αναβρύζει ανάμεσα σ’ ένα λαό περιορισμένο. Γιατί πιστεύω πως τούτος ο σύγχρονος κόσμος που ζούμε, ο τυραννισμένος από το φόβο και την ανησυχία, τη χρειάζεται την ποίηση. Η ποίηση έχει τις ρίζες της στην ανθρώπινη ανάσα -και τι θα γινόμασταν αν η πνοή μας λιγόστευε; Είναι μια πράξη εμπιστοσύνης- κι ένας Θεός το ξέρει αν τα δεινά μας δεν τα χρωστάμε στη στέρηση εμπιστοσύνης.

Παρατήρησαν, τον περασμένο χρόνο γύρω από τούτο το τραπέζι, την πολύ μεγάλη διαφορά ανάμεσα στις ανακαλύψεις της σύγχρονης επιστήμης και στη λογοτεχνία· παρατήρησαν πως ανάμεσα σ’ ένα αρχαίο ελληνικό δράμα και ένα σημερινό, η διαφορά είναι λίγη. Να, η συμπεριφορά του ανθρώπου δε μοιάζει να έχει αλλάξει βασικά. Και πρέπει να προσθέσω πως νιώθει πάντα την ανάγκη ν’ ακούει τούτη την ανθρώπινη φωνή που ονομάζουμε ποίηση. Αυτή τη φωνή που κινδυνεύει να σβήσει κάθε στιγμή από στέρηση αγάπης και ολοένα ξαναγεννιέται. Κυνηγημένη, ξέρει πού να ‘βρει καταφύγια απαρνημένη, έχει το ένστικτο να πάει να ριζώσει στους πιο απροσδόκητους τόπους. Γι’ αυτή δεν υπάρχουν μεγάλα και μικρά μέρη του κόσμου. Το βασίλειο της είναι στις καρδιές όλων των ανθρώπων της γης. […] 

Σ’ αυτό τον κόσμο, που ολοένα στενεύει, ο καθένας μας χρειάζεται όλους τους άλλους. Πρέπει ν’ αναζητήσουμε τον άνθρωπο, όπου και να βρίσκεται. Όταν, στο δρόμο της Θήβας, ο Οιδίπους συνάντησε τη Σφίγγα, κι αυτή του έθεσε το αίνιγμά της, η απόκρισή του ήταν: ο άνθρωπος. Τούτη η απλή λέξη χάλασε το τέρας. Έχουμε πολλά τέρατα να καταστρέψουμε. Ας συλλογιστούμε την απόκριση του Οιδίποδα.

Γιώργος Σεφέρης (1963), Δοκιμές 2, σ. 159.

ΘΕΜΑΤΑ

Α. Να παρουσιάσετε συνοπτικά, σε 60-70 λέξεις, το περιεχόμενο των πρώτων δύο

B1. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε τις παρακάτω προτάσεις αναφέροντας τα αντίστοιχα χωρία από το κείμενο 1.

α) Ο δοκιμιογράφος επισημαίνει την αδιάσπαστη ενότητα της ελληνικής γλώσσας μέσα στο χρόνο.

β) Η αξία της ποιητικής παραγωγής αναδεικνύεται κυρίως σε καιρούς ευστάθειας και εφησυχασμού.

γ) Σύμφωνα με τον Σεφέρη, η στάση του ανθρώπου διαχρονικά παρουσιάζει ευδιάκριτες μεταβολές.

δ) Η φιλαλληλία και ο ανθρωπισμός αναδεικνύονται ως ύψιστες αξίες.

ε) Η στέρηση της εμπιστοσύνης συνέβαλε στην ποιητική δημιουργία.

Β2. α) Αν ο σκοπός του ομιλητή στην τρίτη παράγραφο («Παρατήρησαν… των ανθρώπων της γης») του κειμένου 1 είναι να ευαισθητοποιήσει, να εντοπίσετε τρεις γλωσσικές επιλογές με τις οποίες επιχειρεί να αναδείξει τον στόχο του.

β) Με ποιον τρόπο προσπαθεί να σας πείσει ο ομιλητής στην τέταρτη παράγραφο («Σ’ αυτό τον κόσμο… απόκριση του Οιδίποδα.») του κειμένου 1; Θεωρείτε ότι τελικά καταφέρνει να σε πείσει; Να δικαιολογήσεις την απάντησή σου αξιολογώντας την πειστικότητα του τρόπου που χρησιμοποιεί.

Β3. Το κείμενο 1 χαρακτηρίζεται για τη μεταφορική χρήση του λόγου. Αφού εντοπίσετε δύο σημεία όπου αξιοποιείται η μεταφορική χρήση της γλώσσας, να μετατρέψετε το συγκεκριμένο απόσπασμα αξιοποιώντας την κυριολεκτική χρήση του λόγου. Ποιες αλλαγές παρατηρείτε στο ύφος.

Δ. Αξιοποιώντας δημιουργικά τα επιχειρήματα και τις ιδέες της ομιλίας που διαβάσατε, με την ιδιότητά σας ως μαθήτριες/μαθητές να αναπτύξετε τις απόψεις σας σχετικά με την ανάδειξη της ταυτότητας κάθε λαού μέσα από την τέχνη και τους κινδύνους που προκύπτουν από την κυριαρχία της μαζικής κουλτούρας. Το κείμενό σας να λάβει τη μορφή εισήγησης η οποία θα εκφωνηθεί σε εκδήλωση του σχολείου σας (300- 350 λέξεις).

ΥΓΕΙΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Κείμενο 3: Η ελιά - Κωστής Παλαμάς

Είμαι του ήλιου η θυγατέραη πιο απ’ όλες χαϊδευτή.Χρόνια η αγάπη του πατέρασ’ αυτόν τον κόσμο με κρατεί.

Όσο να πέσω νεκρωμένη,αυτόν το μάτι μου ζητεί·είμ’ η ελιά η τιμημένη.Δεν είμ’ ολόξανθη, μοσχάτητριανταφυλλιά ή κιτριά·

θαμπώνω της ψυχής το μάτι,για τ’ άλλα μάτια είμαι γριά.Δε μ’ έχει αηδόνι ερωμένη,μ’ αγάπησε μία θεά·είμ’ η ελιά η τιμημένη.

Όπου κι αν λάχω κατοικίαδε μ’ απολείπουν οι καρποί·ώς τα βαθιά μου γηρατείαδε βρίσκω στη δουλειά ντροπή·μ’ έχει ο Θεός ευλογημένη,

κι είμαι γεμάτη προκοπή·είμ’ η ελιά η τιμημένη.Φρίκη, ερημιά, νερά και σκότη,τη γη εθάψαν μια φορά·πράσινη αυγή με φέρνει πρώτη

στο Νώε η περιστερά·όλης της γης είχα γραμμένητην εμορφιά και τη χαρά·είμ’ η ελιά η τιμημένη.Εδώ στον ίσκιο μ’ αποκάτου

ήρθ’ ο Χριστός ν’ αναπαυθεί,κι ακούστηκ’ η γλυκιά λαλιά τουλίγο προτού να σταυρωθεί·το δάκρυ του, δροσιά αγιασμένη,έχει στη ρίζα μου χυθεί·

είμ’ η ελιά η τιμημένη.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

ΘΕΜΑ Γ

Ο ποιητής χρησιμοποιεί την προσωποποίηση και το α' ενικό πρόσωπο ως κυρίαρχο εκφραστικό μέσο. Να ερμηνεύσετε τη λειτουργικότητά τους σε σχέση με το περιεχόμενο του ποιητικού κειμένου (100-200 λέξεις). Μονάδες 15

ΕΚΘΕΣΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΡΙΤΗΡΙΟ 2

Κριτήριο αξιολόγησης Γ΄ΕΠΑ.Λ.

Θέμα: Διατροφή

Ι. Μη λογοτεχνικό κείμενο

      Πώς οι εκπαιδευτικοί επηρεάζουν τις διατροφικές συνήθειες των παιδιών, 1 Οκτωβρίου 2016

Σε μια εποχή που τα παιδιά περνούν τις περισσότερες ώρες της ημέρας τους στο σχολείο, οι εκπαιδευτικοί, πέρα από τις γνώσεις που μεταδίδουν, μπορούν να επηρεάσουν και να διαμορφώσουν -σε μεγάλο βαθμό- τις διατροφικές συνήθειες των μαθητών, λειτουργώντας ως μοντέλα-πρότυπα για την υιοθέτηση σωστών συμπεριφορών και την κατανάλωση υγιεινών τροφών. (…) Σύμφωνα με το ΕΥΖΗΝ, το πρόγραμμα του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου, το οποίο υλοποιείται με τη συνεργασία των υπουργείων Παιδείας & Θρησκευμάτων και Πολιτισμού & Αθλητισμού, και απευθύνεται στους μαθητές όλης της χώρας, μια πολύ ισχυρή ενέργεια είναι οι εκπαιδευτικοί να προσπαθούν να καταναλώνουν τρόφιμα με υψηλή διατροφική αξία στο σχολείο, π.χ. την ώρα του διαλείμματος όταν και οι μαθητές καταναλώνουν το κολατσιό τους.

Οι τρόποι με τους οποίους ένας εκπαιδευτικός μπορεί να λειτουργήσει ως πρότυπο για τη βελτίωση της υγείας των μαθητών του είναι ποικίλοι. Οταν οι μαθητές βλέπουν τους εκπαιδευτικούς να καταναλώνουν υγιεινά τρόφιμα, αυξάνονται πολύ οι πιθανότητες να ακολουθήσουν και οι ίδιοι αντίστοιχες επιλογές. Έχει αποδειχθεί ότι με αυτή τη δημόσια συμπεριφορά οι εκπαιδευτικοί καταφέρνουν να επηρεάσουν τις επιλογές των μαθητών, οι οποίοι ουσιαστικά μιμούνται τις συνήθειες των δασκάλων τους. Με άλλα λόγια, όταν οι μαθητές βλέπουν τους εκπαιδευτικούς να καταναλώνουν τρόφιμα με χαμηλή διατροφική αξία, λαμβάνουν μάλλον μικτά μηνύματα, καθώς τα λόγια και οι πράξεις αντικρούονται. Αντιθέτως, όταν τους βλέπουν να δίνουν σημασία στις υγιεινές επιλογές τροφίμων (και ένα δραστήριο τρόπο ζωής), αυξάνονται πολύ οι πιθανότητες να ακολουθήσουν και τα ίδια αντίστοιχες επιλογές.

Όσον αφορά την προώθηση της σωματικής δραστηριότητας, οι εκπαιδευτικοί μπορούν επίσης να λειτουργήσουν ως πρότυπα για τους μαθητές. Για παράδειγμα, την ώρα του διαλείμματος μπορούν να συμμετέχουν ενεργά στα παιχνίδια των μαθητών ή να περπατήσουν με τα παιδιά ή να τα επευφημούν όταν ασκούνται. Στις μικρότερης ηλικίας τάξεις του δημοτικού σχολείου, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να αφηγηθούν ιστορίες στη σχολική αίθουσα που να περιέχουν μηνύματα για την αύξηση της σωματικής δραστηριότητας ή να μάθουν στα παιδιά τραγούδια στα οποία να εμπεριέχεται η κίνηση ως θεματολογία.

Όπως τονίζει ο υπεύθυνος του Προγράμματος και καθηγητής Διατροφής & Διαιτολογίας στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Λάμπρος Συντώσης, «μέσω τέτοιων δράσεων, οι εκπαιδευτικοί λειτουργούν ως πρότυπα και συμβάλλουν στη βελτίωση των συνηθειών των παιδιών με άμεσο τρόπο και αποτελεσματικό!»

Τι μπορούν να κάνουν οι εκπαιδευτικοί για να καταναλώνουν τα παιδιά περισσότερα φρούτα; Γίνετε το παράδειγμα! Είναι αποδεδειγμένα ο καλύτερος και αποδοτικότερος τρόπος να διδάξετε στα παιδιά έναν υγιεινό τρόπο διατροφής, δηλαδή με πράξεις, χωρίς πολλά λόγια. Εξάλλου, με ένα φρούτο στο διάλειμμα, αντί για ένα σκέτο καφέ ή τυρόπιτα, θα νιώσετε κι οι ίδιοι πολύ καλύτερα! Παροτρύνετέ τα να τρώνε φρούτα στο σχολείο. Καθιερώστε για παράδειγμα, μία ημέρα της εβδομάδας, όπου ο καθένας (φυσικά και εσείς) θα φέρνει το αγαπημένο του φρούτο στο σχολείο! Προσφέρετε γνώσεις. Μιλήστε τους για την αξία των φρούτων στη διατροφή, έχετε, όμως, κατά νου ότι ο ρόλος τους για την υγεία δεν αποτελεί ισχυρό κίνητρο για τα παιδιά. Δοκιμάστε, λοιπόν, να αναπτύξετε και άλλες πτυχές των φρούτων, συνδυάζοντας γνώσεις από διάφορα μαθήματα, π.χ. γεωγραφία, περιβάλλον. Ελέγξτε τα τρόφιμα που πωλούνται στο σχολικό κυλικείο και αναλόγως προτείνετε στην σχολική επιτροπή να προστεθούν φρούτα ή να παρουσιαστούν με ελκυστικό τρόπο.

(από το διαδίκτυο)

   

Δραστηριότητα 1η

   i. Θέλετε να ενημερώσετε τους συμμαθητές και τις συμμαθήτριές σας για το περιεχόμενό του κειμένου. Να γράψετε ένα κείμενο 100-110 λέξεων, όπου θα το παρουσιάζετε με συντομία. (Μονάδες 7)

                                         

ii. Σε καθεμία από τις διατυπώσεις που ακολουθούν να δώσετε τον χαρακτηρισμό “Σωστό” ή “Λάθος”, ανάλογα με το αν αποδίδουν το νόημα του κειμένου σωστά ή όχι.

1.    Το πρόγραμμα ΕΥΖΗΝ του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου υλοποιείται στα σχολεία με την έγκριση του Υπουργείου Παιδείας.

2.    Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να αποτελέσουν πρότυπο και να επηρεάσουν τις διατροφικές συνήθειες των μαθητών.

3.    Οι εκπαιδευτικοί είναι καλό να συμμετέχουν στα παιχνίδια των μαθητών.

4.    Δεν χρειάζεται οι εκπαιδευτικοί να προσφέρουν γνώσεις, για να βελτιώσουν τις διατροφικές συνήθειες των μαθητών.

    (Μονάδες 8) 

Δραστηριότητα 2η

 i. Να καταγράψετε τα δομικά μέρη και τον τρόπο ή τους τρόπους ανάπτυξης της δεύτερης παραγράφου του κειμένου (Οι τρόποι με τους οποίους … επιλογές).       (Μονάδες 5)

  ii. Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω υπογραμμισμένες λέξεις του κειμένου:  να επηρεάσουν, σωστών, συμβάλλουν, προσφέρετε, αξία. (Μονάδες 5)

   iii. Να βρείτε έναν τρόπο πειθούς που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας για να στηρίξει την άποψή του στο κείμενο. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (Μονάδες 5)

Δραστηριότητα 3η

 Τα τελευταία χρόνια συχνά γίνεται λόγος για διατροφικές διαταραχές, ιδίως κατά τη διάρκεια της εφηβείας. Σε άρθρο 200-250 λέξεων που θα δημοσιευτεί στη διαδικτυακή σχολική εφημερίδα να παρουσιάσετε τα αίτια και να προτείνετε τρόπους αντιμετώπισης αυτού του σύγχρονου προβλήματος.                               (Μονάδες 20)

ΙΙ. Λογοτεχνικό κείμενο

Νίκος Κάσδαγλης,  Τόκιο 

         (Το απόσπασμα από την ταξιδιωτική περιγραφή της Ιαπωνίας αναφέρεται στην απόλαυση του φαγητού, θέμα ενδιαφέρον για τον αναγνώστη του 1988, έτος κυκλοφορίας του βιβλίου του Κάσδαγλη «Δρόμοι της στεριάς και της θάλασσας»).

Η Ιαπωνία είν' εντυπωσιακή, κι η αίσθηση αυτή ξεκινάει από τ' αεροδρόμιο, μόλις φτάνεις. [...]

         Στο ξενοδοχείο αλλάζω τα βρεμένα ρούχα μου, κάνω κι ένα ζεστό μπάνιο, καλού κακού. Δεν έχω φάει μετά το πλούσιο πρωινό, και πεινάω σαν λύκος. Στο ξενοδοχείο έχει δυο παραδοσιακά εστιατόρια, ένα δυτικό, και την καφετερία. Θα φάω γιαπωνέζικα, να δω πώς είναι.

         Στο εστιατόριο, η περιπέτεια της συνεννόησης. Στον περιποιητικό μετρ, που σιμώνει,* μιλάω αγγλικά. Θέλω να φάω γιαπωνέζικα, του λέω, μα δεν καταλαβαίνω τίποτα απ' τη γιαπωνέζικη κουζίνα, και τον παρακαλώ να μου διαλέξει το μενού. Χαμογελάει αμήχανα, και τον παρεξηγώ, νομίζω πως δεν κατάλαβε. Ρωτάω αν υπάρχει κάποιος να μιλάει αγγλικά, για να συνεννοηθώ. Απαντά πως μιλάει αγγλικά, και με προσκαλεί μαζί του, να διαλέξω. Αποφεύγει την ευθύνη να διαλέξει για λογαριασμό μου, έστω κι αν τον βεβαιώνω πως, αν δε μ' αρέσει το φαγητό, δικό μου λάθος.

         Η εκλογή στην Ιαπωνία δε γίνεται στην κουζίνα, μα στη βιτρίνα του μαγαζιού. Εκθέτουν όλα τα φαγητά του μενού, φτιαγμένα με πορσελάνη, με τις τιμές τους δίπλα, για να μην ξαφνιαστείς στο λογαριασμό. Τα πιάτα που μου δείχνει έχουν κρέας ωμό, ψάρι ωμό, και θαλασσινά, κι όλα τα συνοδεύουν πολλά χορταρικά, μανιτάρια, κρεμμύδια, μακαρόνια, και δε θυμάμαι τι άλλο.

         Το κρέας και το ψάρι, ωμά, με κάνουν και διστάζω, και διαλέγω τα θαλασσινά. Παρόλο που διαλέγω μόνος μου ο μετρ κοντοστέκεται, μου εξηγεί πώς τα βράζουν, και δεν ξέρει αν θα μ' αρέσουν. Επιμένω, το ωμό κρέας και το ψάρι τα φοβάμαι περισσότερο, κι ας λέει ό,τι θέλει ο μετρ.

         Η περιποίηση είναι πριγκιπική. Τρεις κοπέλες με κιμονό με βολεύουνε σ' ένα τραπεζάκι, ρωτάν αν πρέπει να μου φέρουν τα ορεκτικά, που συνοδεύουν κάθε γιαπωνέζικο τραπέζι. Βέβαια, όλα.

         Οι κοπέλες μού φέρνουν ένα σωρό μπολ με περίεργα φαγητά, που δεν καταλαβαίνω, λογιώ λογιώ σάλτσες, και τ' απαραίτητο ωμό κρέας και το ψάρι που τόσο πάσκισα ν' αποφύγω.[…]

         Η μεγαλύτερη σερβιτόρα, μεσόκοπη, μ' επίσημο μαύρο κιμονό, αναλαβαίνει να με περιποιηθεί. Μου δείχνει πώς ν' ανακατέψω τις σάλτσες, ποια πηγαίνει με το ψάρι, ποια με το κρέας, τι ταιριάζει στους άλλους μεζέδες. Το ωμό κρέας και το ψάρι γλιστράν από τα ξυλαράκια μέσα στη σάλτσα, μα τελικά τα καταφέρνω. Παρά το δισταγμό μου, στην αρχή, τα τρώω μ' ευχαρίστηση.

         Στο μεταξύ μου φέρνουν ένα μάτι με αέριο, το συνδέουνε στο τραπέζι μου. Βάζουν πάνω ένα πήλινο τσουκάλι με νερό, κι η σερβιτόρα, χαμογελαστή, ρίχνει μέσα στο νερό που βράζει, λίγα λίγα, τα χορταρικά και τα θαλασσινά, και τα κομμάτια το ψάρι, κι ό,τι άλλο βρίσκεται στο πιάτο. […]

         Το πιάτο είναι τεράστιο, όχι όμως βαρύ. Το αποτελειώνω, πεινασμένος καθώς είμαι, άλλωστε οι Γιαπωνέζοι δε δίνουν ψωμί. Το ίδιο το φαγητό θα το 'λεγα άγευστο, αν δεν ήταν οι πικάντικες σάλτσες.

         Η σερβιτόρα μου, αφού ψαρέψει και το τελευταίο χορταρικό, και το τελευταίο μακαρόνι μέσα από το τσουκάλι, μου σερβίρει ύστερα και το νερό, να το πιω για κονσομέ.* Δεν έχει άδικο, είναι νόστιμο, τόσα πράματα έχουνε βράσει μέσα.

         Στο παραδοσιακό εστιατόριο με περιποιηθήκανε σαν να 'μουν πρίγκιπας, κι ύστερα με βάλαν να πληρώσω για την περιποίηση· λογικό. Ο λογαριασμός έξι χιλιάδες γιεν, κάπου χίλιες διακόσιες δραχμές.

         Μια δεύτερη εμπειρία: στην Ιαπωνία έχει περισσότερη σημασία ο τρόπος που θα σε σερβίρουν, από το ίδιο το φαΐ.

Ν. Κάσδαγλης, Δρόμοι της στεριάς και της θάλασσας, εκδ. Κέδρος

ΕΚΘΕΣΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΥΓΕΙΑ

ΜΩΡΗ ΙΛΑΡΑ, ΤΡΑΒΑ ΠΛΥΝΕ ΚΑΝΑ ΠΙΑΤΟ

Δικό μου είναι το παιδί, ό,τι θέλω το κάνω. Τέρμα. Κουβέντα δεν σηκώνω. Άμα ξυπνάω στραβά το μαλώνω, άμα έχω νεύρα το πλακώνω. «To ξύλο βγήκε απ’ τον παράδεισο», έλεγε ο μακαρίτης ο πατέρας μου. Μαύρο μ’ έκανε με τη λουρίδα και μια χαρά άνθρωπος βγήκα, τι λέμε τώρα. Και κάτι ακατανόητες  δυσλεξίες, κάτι μαθησιακά, εμείς τότε δεν τα είχαμε. Τότε ο ανορθόγραφος ήταν βλάκας, ο αδιάβαστος τεμπελόσκυλο κι ο υπερκινητικός σκατόπαιδο. Απλά πράγματα.

Έτσι μεγαλώναμε, έτσι προκόψαμε. Αν δεν σε ξεφτιλίσει ο δάσκαλος μπροστά σ’ όλα τα παιδιά, πώς θα μάθεις γράμματα ρέεεειιι; Αν δεν βγάλει τη βίτσα να σου λιανίσει τα δάχτυλα, ξύλο απελέκητο θα μείνεις. Έτσι τα βρήκαμε, έτσι τα μάθαμε, εμείς θα τ’ αλλάξουμε; Μπουνιές, κλωτσιές, νηστεία και προσευχή. Μ’ αυτό τον τρόπο γονείς και δάσκαλοι μας μεταλαμπάδευσαν τις μεγάλες αρχές του Ελληνισμού. Και γίναμε ωραίοι και γίναμε νοικοκυραίοι και γίναμε αθρώποι, μην τα θυμάμαι, ωραία χρόνια, αξέχαστα.

Το παιδί είναι δικό μου, ρέεειιι. Δι-κό-μου. Κτήμα μου. Ιδιοκτησία μου. Δεν θα μου πεις εσύ πώς θα το μεγαλώσω. Μάθαμε τώρα, εκπαιδευτικοί, κράτος, παιδοψυχολόγοι, παιδοψυχίατροι, όλοι κάνουν τον δερβέναγα στα ξένα κουμάντα. Ήρθα εγώ, ρε γίδι, να σου πω πώς θα μεγαλώσεις το δικό σου το παιδί; Μπήκα εγώ σπίτι σου να σου πω μην καπνίζεις μπροστά του; Που θα με βγάλεις εμένα όξω να ξεροσταλιάζω στα μπαλκόνια. Λες και πάθαμε τίποτα εμείς που ο πατέρας μες στη μούρη μας τον ξεφύσαγε τον καπνό. Σε σπίτια ντουμάνια μεγαλώσαμε ρέεειιι. Γι’ αυτό γίναμε άντρες κι όχι φλώροι.

Δικό μου είναι το παιδί, ό,τι θέλω το κάνω. Αν θα το εμβολιάσω ή όχι, δικιά μου δουλειά. Δικιά μου η ιλαρά-τραγωδία. Κι αν πάει σχολείο και κολλήσει ιλαρά τ’ άλλα παιδάκια, τι να πω, τόσο στόκοι είναι οι γονείς τους και δεν τα εμβολιάζουνε;  Άλλο εγώ. Εμείς στο σόι μας είμαστε θεριά, πιάνουμε την πέτρα και τη στύβουμε, καταπίνουμε βίδες για κολατσό. Το δικό μου το παιδί έχει κράση σίδερο, ίδιος ο πάππους, που στα πανηγύρια μάσαγε τις κιγκαλερίες και τις έφτυνε. Σιγά μην πάθει ιλαρά τού Γαρδούμπακα τ’ αγγόνι, τι είναι ρε ο γιος μου, καμιά αδελφούλα, καμιά εμπριμέ με τα ουράνια τα τόξα, ουστ να μου χαθούν. Δεν κωλώνουμε εμείς, είμαστε Έλληνες, Έλληνες ρέεεειιι, εμείς διώξαμε τον Δράμαλη απ’ τα Δερβενάκια ρέεεειιι, χέσε με, ρε ιλαρά, τράβα πλύνε κάνα πιάτο.

Ε μα πια, κάποιος πρέπει να σας την πει, γιατί μας τα πρήξατε κανονικά. Να μη δέρνω, να μην καπνίζω, να μη βρίζω, να μην οδηγώ πιωμένος. Αν δεν οδηγήσω πιωμένος, πώς θα γυρίζω σπίτι μου απ’ την Πάολα ρεεειιι; Τι λε, ρε γίδι, που θα μου στερήσεις εσύ εμένα όλες τις μικρόχαρες της ζωής – ξύλο, τσιγάρο και πιοτί;

Είναι η γυναίκα ΜΟΥ, το παιδί ΜΟΥ, το σκυλί ΜΟΥ, το σπίτι ΜΟΥ. Και στο σπίτι ΜΟΥ κάνω κουμάντο εγώ. Αφού δεν μπορώ να κάνω στη δουλειά. Με βρίζουν και τους λέω ψιχαλίζει. Ο πρόεδρος ξεσπάει στον διευθυντή, ο διευθυντής στον προϊστάμενο, ο προϊστάμενος στον υπάλληλο, ο υπάλληλος στον κλητήρα, ο κλητήρας στο παιδί του και το παιδί του στον σκύλο. Έτσι τα βρήκαμε, εμείς θα τ’ αλλάξουμε;

Και μη με παρεξηγάς, φίλε. Δεν είμαι κακός άνθρωπος. Αν το παιδί μου πάθει ιλαρά, γονιός είμαι, το πονάω, δεν θα τ’ αφήσω έτσι. Με τα πρώτα συμπτώματα αμέσως θα τρέξω να προσκυνήσω την Αγία Παντόφλα.

Ελαφρώς διασκευασμένο κείμενο της Ε. Ακρίτα, Τα Νέα, 23-9-2017 

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ

Μετατροπή της ενεργητικής σύνταξης σε παθητική και αντιστρόφως στα αρχαία ελληνικά

Χρήσιμο υλικό από το: http://www.study4exams.gr/

1. Μετατροπή της ενεργητικής σύνταξης σε παθητική

Κατά τη μετατροπή της ενεργητικής σύνταξης σε παθητική γίνονται οι ακόλουθες μεταβολές:

α. Όταν το ρήμα είναι μονόπτωτο:

·         το ενεργητικό ρήμα τρέπεται σε παθητικό ·         το υποκείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται ποιητικό αίτιο ·         το αντικείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται υποκείμενο του παθητικού.

β. Όταν το ρήμα είναι δίπτωτο:

·         το ενεργητικό ρήμα τρέπεται σε παθητικό ·         το υποκείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται ποιητικό αίτιο ·         το άμεσο αντικείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται υποκείμενο του παθητικού ·         το έμμεσο αντικείμενο του ενεργητικού ρήματος δεν μεταβάλλεται και παραμένει ως αντικείμενο του παθητικού. Παρατήρηση: Όταν το ρήμα είναι δίπτωτο με δύο αιτιατικές, η μία αντικείμενο και η άλλη κατηγορούμενο του αντικειμένου, τότε:               i.      το ενεργητικό ρήμα τρέπεται σε παθητικό            ii.      το υποκείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται ποιητικό αίτιο          iii.      το αντικείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται υποκείμενο του παθητικού          iv.      το κατηγορούμενο του αντικειμένου γίνεται κατηγορούμενο του υποκειμένου.

γ. Όταν το ρήμα συντάσσεται με σύστοιχο αντικείμενο:

·         το σύστοιχο αντικείμενο ενός μονόπτωτου ρήματος τρέπεται σε σύστοιχο υποκείμενο: π.χ. γράφω γραφὴν → ἡ γραφὴ γράφεται ὑπ΄ἐμοῦ ·         ενώ, το σύστοιχο αντικείμενο ενός δίπτωτου ρήματος δεν μεταβάλλεται, παραμένει σύστοιχο αντικείμενο του παθητικού ρήματος. Παρατηρήσεις: α) Όταν το ρήμα έχει τη σημασία του αἰτῶ (= ζητώ), υποκείμενο του παθητικού ρήματος γίνεται το έμμεσο αντικείμενο: π.χ. Ἡριππίδας αἰτεῖ τὸν Ἀγησίλαον ὁπλίτας. → Ὁπλῖται αἰτοῦνται τὸν Ἀγησίλαον ὑπὸ τοῦ Ἡριππίδου. β) Στην περίπτωση των ρημάτων ἀποκόπτω τινός τι, ἀποτέμνω τινός τι, ἐκκόπτω τινός τι, ἐπιτάσσω τινί τι και ἐπιτρέπω τινί τι, υποκείμενο του παθητικού ρήματος γίνεται το αντικείμενο σε γενική ή δοτική (έμμεσο): π.χ. Ἐπέτρεψαν τοῖς ἐννέα ἄρχουσι τὴν φυλακήν. → Οἱ ἐννέα ἄρχοντες ἐπιτετραμμένοι ἦσαν τὴν φυλακήν.

2. Μετατροπή της παθητικής σύνταξης σε ενεργητική

Κατά τη μετατροπή της παθητικής σύνταξης σε ενεργητική γίνονται αντίστροφα οι μεταβολές:

π.χ.     i.            παθητική σύνταξη: Πολλοὶ ἠδικήθησαν ὑπὸ τούτου. ενεργητική σύνταξη: Οὗτος ἠδίκησεν πολλούς.   ii.            παθητική σύνταξη: Μισθὸς ἐδόθη τοῖς στρατιώταις ὑπὸ τοῦ Λυσάνδρου. ενεργητική σύνταξη: Λύσανδρος ἔδωκε μισθὸν τοῖς στρατιώταις.  iii.            παθητική σύνταξη: Ἀλκιβιάδης ᾑρέθη στρατηγὸς ὑπὸ τῶν Ἀθηναίων. ενεργητική σύνταξη: Ἀθηναῖοι εἵλοντο Ἀλκιβιάδην στρατηγόν.  iv.            παθητική σύνταξη: Ἀθηναῖοι ἠδικήθησαν πολλὰ ὑπὸ τῶν τριάκοντα. ενεργητική σύνταξη: Οἱ τριάκοντα ἠδίκησαν τοὺς Ἀθηναίους πολλά.

Παρατηρήσεις
Μερικά ενεργητικά ρήματα έχουν ως παθητικό ένα άλλο ρήμα ενεργητικής ή μέσης φωνής ή μια περίφραση που αποτελείται από τα ρήματα ἔχω, γίγνομαι, λαμβάνω κ.ά. και ένα όνομα ομόρριζο ή συνώνυμο του ενεργητικού ρήματος: 

αἱρῶ τι / τινα (= συλλαμβάνω, κυριεύω)	ἁλίσκομαι ὑπό τινος (= συλλαμβάνομαι, κυριεύομαι)
[αλλά και:] αἱροῦμαί τινα (= εκλέγω)	αἱροῦμαι ὑπό τινος (= εκλέγομαι)
ἀποκτείνω τινὰ (= σκοτώνω)	ἀποθνῄσκω ὑπό τινος (= σκοτώνομαι)
δίκην λαμβάνω παρά τινος (= τιμωρώ)	δίκην δίδωμί τινι (= τιμωρούμαι)
διώκω τινὰ (= κατηγορώ, εξορίζω κάποιον)	φεύγω ὑπό τινος (= κατηγορούμαι, εξορίζομαι)
ἐκβάλλω τινὰ (= εξορίζω)	ἐκπίπτω ὑπό τινος (= εξορίζομαι)
εὖ ποιῶ / δρῶ τινα (= ευεργετώ)	εὖ πάσχω ὑπό τινος (= ευεργετούμαι)
ζημιῶ τινα (= ζημιώνω, τιμωρώ)	ζημιοῦμαι / ζημίαν λαμβάνω παρά τινος (= ζημιώνομαι, τιμωρούμαι)
κακῶς λέγω τινὰ (= κακολογώ)	κακῶς ἀκούω ὑπό τινος (= κακολογούμαι)
μισῶ τινα (= μισώ)	μισοῦμαι / μισητὸς γίγνομαι / μῖσος ἔχω πρός τινος (= μισούμαι) κ.ά.

Περιφραστικά σχηματίζουν συνήθως τον παθητικό τους τύπο τα αποθετικά ρήματα, αυτά δηλαδή που έχουν μόνο μέση φωνή:

αἰδοῦμαί τινα (= σέβομαι, ντρέπομαι κάποιον)	αἰδοῦς τυγχάνω ὑπό τινος (= με σέβεται, με ντρέπεται κάποιος)
αἰτιῶμαί τινα (= κατηγορώ κάποιον)	αἰτίαν ἔχω / αἰτίαν λαμβάνω / ἐν αἰτίᾳ εἰμὶ ὑπό τινος (= κατηγορούμαι)
ἐπιμελοῦμαί τινος (= φροντίζω κάποιον)	ἐπιμελείας τυγχάνω ὑπό τινος (= με φροντίζει κάποιος)

 ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Να τρέψετε την παθητική σύνταξη των επομένων προτάσεων σε ενεργητική.
   α. Ἐπληρώθη ὑπ’ ἐμοῦ ἡ φιάλη ὕδατος (= γέμισα τη φιάλη με νερό).
   β. Οὐ ταῦτα ὡμολόγητο ἡμῖν τε καὶ σοί; (= δεν είχαν συμφωνηθεί αυτά και από μένα και από σένα;)
   γ. Τοῖς νῦν τε και τοῖς ἔπειτα θαυμασθησόμεθα (= θα γίνουμε αντικείμενο θαυμασμού και από τους τωρινούς και από τους κατοπινούς).
   δ. Τὸ ἀληθὲς ἀνθρώποις οὐχ εὑρήσεται (= η αλήθεια δεν θα βρεθεί από τους ανθρώπους).
   ε. Διδάσκεσθαι ἐθέλω ὑπὸ χρηστῶν μόνον (= θέλω να μαθαίνω μόνο από ενάρετους).
   στ. Ἐπράχθη οὐδὲν ἀπὸ τῶν τυράννων ἀξιόλογον (= δεν έγινε τίποτα αξιόλογο από τους τυράννους).
   ζ. Ἰσχόμαχος πρὸς πάντων καλός τε κἀγαθὸς ἐπωνομάζετο (= ο Ισχόμαχος αποκαλούνταν από όλους και καλός και γενναίος).
   η. Ἀλκιβιάδης ᾑρέθη στρατηγὸς ὑπὸ τῶν Ἀθηναίων (= ο Αλκιβιάδης εξελέγη στρατηγός από τους Αθηναίους).
   θ. Ἡ πατρὶς νομιζέσθω ὑπὸ σοῦ οἶκος (= να θεωρείται η πατρίδα από σένα σπίτι).
2. Να τρέψετε την ενεργητική σύνταξη των επομένων προτάσεων σε παθητική.
   α. Οἱ Φαρσάλιοι παρακατέθεντο αὐτῷ τὴν ἀκρόπολιν (οι Φαρσαλινοί τού παρέδωσαν την ακρόπολη).
   β. Οὐδένα πώποτε ἀπεστέρησα χάριτος (= ποτέ μέχρι τώρα δεν στέρησα από κάποιον την ευγνωμοσύνη μου).
   γ. Τὰ μαθήματα ταῦτα ἀποτρέπει γε τοὺς νεωτέρους πολλῶν ἁμαρτημάτων (= τα μαθήματα αυτά αποτρέπουν βέβαια τους νεότερους από πολλά παραστρατήματα).
   δ. Ἐστρατήγει δὲ αὐτῶν Λακεδαιμόνιός τε ὁ Κίμωνος (= στρατηγός τους ήταν ο Λακεδαιμόνιος ο γιος του Κίμωνα).
   ε. Τοὺς αὑτῶν ὑεῖς διδάσκουσιν (= μορφώνουν τα παιδιά τους).
   στ. Τὴν τοιαύτην δύναμιν ἀνδρείαν ἐγὼ καλῶ (= μια τέτοια δύναμη προσωπικά την αποκαλώ ανδρεία).
   ζ. Χρὴ πάντας ἀμύνειν τῇ πόλει (= Όλοι έχουν την ηθική υποχρέωση να υπερασπίζουν την πόλη).
   η. Ἀπέτεμον τῶν στρατηγῶν τὰς κεφαλὰς (= έκοψαν τα κεφάλι των στρατηγών).
   θ. Ἐπέτρεψαν τοῖς ἐννέα ἄρχουσι τὴν φυλακὴν (= ανέθεσαν τη φρούρηση στους εννέα άρχοντες.)
3. Στις παρακάτω προτάσεις να εντοπίσετε το ποιητικό αίτιο και να αναγνωρίσετε τον τρόπο εκφοράς του.
   
   α. Καὶ δικαίως ἂν οὗτος ὑπὸ τῆς πόλεως ζημιοῖτο.
   
   β. Τὰ μέγιστα τῶν πεπραγμένων κατείργασται Φιλίππῳ.
   
   γ. Αἱρετέον ἡμῖν ἐστιν τὸν μετ’ εὐδοξίας θάνατον.
   
   δ. Πολλαὶ θεραπεῖαι τοῖς ἰατροῖς εὕρηνται.
   
   ε. Οἱ φίλοι εὖ ἔπαθον ὑπὸ τοῦ Κύρου.