ΑΡΧΑΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

1Η ΕΝΟΤΗΤΑ

Ενότητα 1η

 Η Ελένη και η καταστροφή της Τροίας

 Εἰ ἐν Ἰλίῳ Ἑλένη ἦν, Αν η Ελένη βρισκόταν στην Τροία, ἀπέδοντο ἄν αὐτήν τοῖς Ἕλλησιν οἱ Τρῶες, οι Τρώες θα την έδιναν στους Έλληνες, ἑκόντος γε ἤ ἄκοντος Ἀλεξάνδρου. με τη θέληση ή χωρίς τη θέληση του Αλέξανδρου. Οὐ γάρ δή οὕτω γε φρενοβλαβής ἦν Πρίαμος Γιατί βέβαια δεν ήταν τόσο παράφρονας ο Πρίαμος οὐδέ οἱ ἄλλοι Τρῶες, ούτε οι άλλοι Τρώες, ὥστε τοῖς σφετέροις σώμασι καί τοῖς τέκνοις καί τῇ πόλει κινδυνεύειν ἐβούλοντο, ώστε να βάζουν σε κίνδυνο τη ζωή τη δική τους και των παιδιών τους και της πόλης τους, ὅπως Ἀλέξανδρος Ἑλένη συνοικῇ. για να ζει ο Αλέξανδρος μαζί με την Ελένη. Εἰ δέ τοι καί ἐν τοῖς πρώτοις χρόνοις ταῦτα ἐγίγνωσκον, Κι αν βέβαια και στα πρώτα χρόνια είχαν αυτή τη γνώμη, ἐπεί πολλοί μέν τῶν ἄλλων Τρώων, όταν πολλοί άλλοι Τρώες μάλιστα δέ οἱ αὑτοῦ υἱεῖς, ἀπώλλυντο, και μάλιστα και τα παιδιά του, σκοτώνονταν ὁπότε συμμίσγοιεν τοῖς Ἕλλησιν, όσες φορές συγκρούονταν με τους Έλληνες, Πρίαμος, εἰ καί αὐτός Ελένη συνώκει, ο Πρίαμος, ακόμη κι αν συγκατοικούσε ο ίδιος με την Ελένη, ἀπέδωκεν ἄν αὐτήν Μενελάῳ, θα την επέστρεφε στο Μενέλαο, ἵνα αὐτός καί οἱ ὑπήκοοι αὐτοῦ ἀπαλλαγεῖεν τῶν παρόντων κακῶν. για να απαλλαγούν ο ίδιος και οι υπήκοοί του από τις συμφορές της εποχής τους. Ἀλλ’ οὐ γάρ εἶχον Ἑλένην ἀποδοῦναι Αλλά δεν είχαν την Ελένη, για να την επιστρέψουν οὐδέ λέγουσιν αὐτοῖς τήν ἀλήθειαν ἐπίστευον οἱ Ἕλληνες, ούτε τους πίστευαν οι Έλληνες, παρόλο που αυτοί έλεγαν την αλήθεια, ὡς μέν ἐγώ γνώμην ἀποφαίνομαι, όπως εγώ πιστεύω, τοῦ δαιμονίου παρασκευάζοντος επειδή ο θεός μηχανευόταν ὅπως πανωλεθρίᾳ ἀπολόμενοι με την ολοκληρωτική τους καταστροφή καταφανές τοῦτο τοῖς ἀνθρώποις ποιήσωσι, να κάνουν ολοφάνερο στους ανθρώπους αυτό ὡς τῶν μεγάλων ἀδικημάτων ότι δηλαδή για τις μεγάλες αδικίες μεγάλαι εἰσί καί αἱ τιμωρίαι παρά τῶν θεῶν. μεγάλες είναι και οι τιμωρίες από τους θεούς.

 Ἡρόδοτος, Ἱστορίη 2.120 (διασκευή)

 Απαντήσεις στις ερωτήσεις κατανόησης του σχολικού βιβλίου

 1. Πώς τεκμηριώνει ο Ηρόδοτος την άποψη ότι η Ελένη δε βρισκόταν στην Τροία;

 Ο Ηρόδοτος ελέγχει την πληροφορία που πήρε από τους Αιγύπτιους ιερείς ότι η Ελένη ήταν στην Αίγυπτο και την αποδέχεται. Ο Πρίαμος, ο βασιλιάς της Τροίας αλλά και οι άλλοι Τρώες δε θα δέχονταν να κινδυνεύσει η χώρα και ο λαός για να ικανοποιήσει την επιθυμία του γιου του. Αν την είχε ο Πρίαμος θα την επέστρεφε προκειμένου να γλιτώσουν τις συμφορές οι Τρώες.

 2. Πού αποδίδει ο Ηρόδοτος την αδυναμία των Τρώων να πείσουν τους Έλληνες ότι η Ελένη δε βρισκόταν στα χέρια τους; Ο Ηρόδοτος αποδίδει την αδυναμία των Τρώων να πείσουν τους Έλληνες ότι δεν είχαν την Ελένη στη θεϊκή βούληση. Ήταν θέλημα θεού να καταστραφεί η Τροία για να καταλάβουν οι άνθρωποι ότι μεγάλες αδικίες επιφέρουν μεγάλες τιμωρίες από τους θεούς. Οι θεοί θέλησαν να τιμωρήσουν τους Τρώες για την αχαριστία που έδειξε ο Πάρης προς το Μενέλαο που τον φιλοξένησε.

 3. Με ποιο κίνητρο παρεμβαίνει το θεῖον στη διαμάχη Ελλήνων και Τρώων σύμφωνα με τον Ηρόδοτο; Το θείο παρεμβαίνει στη διαμάχη Ελλήνων και Τρώων για να τιμωρήσει την αγνωμοσύνη του Πάρη προς το Μενέλαο. Ο θεός έκρινε ότι έπρεπε να καταστραφεί η Τροία. Το μέσο που χρησιμοποίησαν ήταν η δυσπιστία των Ελλήνων στις διαβεβαιώσεις των Τρώων ότι η Ελένη δε βρισκόταν στην Τροία. Έτσι, ο πόλεμος θα ήταν αναπόφευκτος. 4. Να αναζητήσετε στην Οδύσσεια περιπτώσεις τιμωρίας θνητών από θεούς. Διακρίνετε διαφορές μεταξύ Ομήρου και Ηροδότου στον τρόπο παρέμβασης του θείου; Στον Όμηρο οι θεοί παρουσιάζονται με ανθρώπινη μορφή και είτε βοηθούν και προστατεύουν είτε μισούν και τιμωρούν. Η συμπεριφορά τους μοιάζει απόλυτα με εκείνη των ανθρώπων. Παραδείγματα υπάρχουν: η Αθηνά βοηθάει τον Οδυσσέα αλλά εχθρεύεται τον Έκτορα. Η Ήρα ενισχύει τους Αχαιούς και καταδιώκει τους Τρώες. Αντίθετα η Αφροδίτη, ο Απόλλωνας και ο Ποσειδώνας παίρνουν το μέρος των Τρώων. Στον Ηρόδοτο υπάρχει ένα σταθερό σχήμα θεϊκής συμπεριφοράς και ανθρώπινης μοίρας. Αν ο θνητός ξεπεράσει τα όρια, προκαλεί το θείον, το οποίο επιφέρει την τιμωρία του θνητού. 

5. Πώς αντιμετωπίζονται τα ανθρώπινα σφάλματα από τον Θεό σύμφωνα με τη διδασκαλία του Χριστού; Σύμφωνα με τη χριστιανική διδασκαλία κανείς άνθρωπος δεν είναι αναμάρτητος, παρά μόνο ο Θεός. Όμως ο Θεός, όπως λέει στην Καινή Διαθήκη ο Ιησούς Χριστός, είναι γεμάτος αγάπη, γι’ αυτό και δέχεται όλους τους αμαρτωλούς ανθρώπους κοντά του και τους συγχωρεί, όταν με ειλικρίνεια μετανοούν και ζητούν το έλεός του.