Ξενοφώντος Ελληνικά «Βιβλίο 2. Κεφάλαιο 4. §18-23» [Μετάφραση – Ασκήσεις σχολικού]
LATISTOR
[18] Ταῦτα δ’ εἰπὼν καὶ μεταστραφεὶς πρὸς τοὺς ἐναντίους, ἡσυχίαν εἶχε· καὶ γὰρ ὁ μάντις παρήγγελλεν αὐτοῖς μὴ πρότερον ἐπιτίθεσθαι, πρὶν [ἂν] τῶν σφετέρων ἢ πέσοι τις ἢ τρωθείη· «ἐπειδὰν μέντοι τοῦτο γένηται, ἡγησόμεθα μέν», ἔφη, «ἡμεῖς, νίκη δ’ ὑμῖν ἔσται ἑπομένοις, ἐμοὶ μέντοι θάνατος, ὥς γέ μοι δοκεῖ».
Μετάφραση: Αφού είπε αυτά και γύρισε προς το μέρος των εχθρών, περίμενε, γιατί και ο μάντης συμβούλευε να μην επιτεθούν προτού σκοτωθεί ή πληγωθεί κάποιος δικός τους. «Όταν συμβεί αυτό, θα προχωρήσουμε εμείς μπροστά» είπε, «εσείς που θα ακολουθήσετε, θα νικήσετε, εγώ όμως θα σκοτωθώ, όπως, βέβαια, το προαισθάνομαι.»
[19] Καὶ οὐκ ἐψεύσατο, ἀλλ’ ἐπεὶ ἀνέλαβον τὰ ὅπλα, αὐτὸς μὲν ὥσπερ ὑπὸ μοίρας τινὸς ἀγόμενος ἐκπηδήσας πρῶτος ἐμπεσὼν τοῖς πολεμίοις ἀποθνῄσκει, καὶ τέθαπται ἐν τῇ διαβάσει τοῦ Κηφισοῦ· οἱ δ’ ἄλλοι ἐνίκων καὶ κατεδίωξαν μέχρι τοῦ ὁμαλοῦ. Ἀπέθανον δ’ ἐνταῦθα τῶν μὲν τριάκοντα Κριτίας τε καὶ Ἱππόμαχος, τῶν δὲ ἐν Πειραιεῖ δέκα ἀρχόντων Χαρμίδης ὁ Γλαύκωνος, τῶν δ’ ἄλλων περὶ ἑβδομήκοντα. Καὶ τὰ μὲν ὅπλα ἔλαβον, τοὺς δὲ χιτῶνας οὐδενὸς τῶν πολιτῶν ἐσκύλευσαν. Ἐπεὶ δὲ τοῦτο ἐγένετο καὶ τοὺς νεκροὺς ὑποσπόνδους ἀπεδίδοσαν, προσιόντες ἀλλήλοις πολλοὶ διελέγοντο.
Μετάφραση: Και δεν διαψεύστηκε, αλλά όταν πήραν τα όπλα, εκείνος, σαν να οδηγούταν από κάποια μοίρα, αφού πήδηξε πρώτος ορμητικά προς τα μπρος κι έπεσε πάνω στους εχθρούς, σκοτώθηκε και είναι θαμμένος στη διάβαση του Κηφισού. Οι άλλοι ωστόσο νίκησαν και καταδίωξαν τον εχθρό ως το ίσιωμα. Εκεί σκοτώθηκαν από τους Τριάντα ο Κριτίας κι ο Ιππόμαχος, από τους δέκα άρχοντες του Πειραιά ο Χαρμίδης του Γλαύκωνα κι από τους υπόλοιπους κάπου εβδομήντα. Και τα όπλα τα πήραν, κανενός πολίτη όμως δεν πείραξαν τα ρούχα. Αφού συνέβη αυτό και τους νεκρούς απέδωσαν με συμφωνία, πλησιάζοντας μεταξύ τους πολλοί συζητούσαν.
[20] Κλεόκριτος δὲ ὁ τῶν μυστῶν κῆρυξ, μάλ’ εὔφωνος ὤν, κατασιωπησάμενος ἔλεξεν· «Ἄνδρες πολῖται, τί ἡμᾶς ἐξελαύνετε; τί ἀποκτεῖναι βούλεσθε; Ἡμεῖς γὰρ ὑμᾶς κακὸν μὲν οὐδὲν πώποτε ἐποιήσαμεν, μετεσχήκαμεν δὲ ὑμῖν καὶ ἱερῶν τῶν σεμνοτάτων καὶ θυσιῶν καὶ ἑορτῶν τῶν καλλίστων, καὶ συγχορευταὶ καὶ συμφοιτηταὶ γεγενήμεθα καὶ συστρατιῶται, καὶ πολλὰ μεθ’ ὑμῶν κεκινδυνεύκαμεν καὶ κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλατταν ὑπὲρ τῆς κοινῆς ἀμφοτέρων ἡμῶν σωτηρίας τε καὶ ἐλευθερίας.
Μετάφραση: Τότε ο Κλεόκριτος, ο κήρυκας των μυημένων στα Ελευσίνια μυστήρια, που είχε πολύ δυνατή φωνή, αφού επέβαλε σιωπή είπε: «Άνδρες πολίτες, γιατί μας εξορίζετε; Γιατί θέλετε να μας σκοτώσετε; Γιατί εμείς σε εσάς δεν έχουμε κάνει κανένα κακό ως τώρα, αντιθέτως έχουμε πάρει μέρος μαζί σας στις πιο σεβαστές τελετές, σε θυσίες και στις ωραιότερες γιορτές· έχουμε γίνει συγχορευτές και συμφοιτητές και συστρατιώτες· μαζί έχουμε κινδυνέψει πολλές φορές, και στη στεριά και στη θάλασσα, για την κοινή σωτηρία και ελευθερία και των δυο μας».
[21] Πρὸς θεῶν πατρῴων καὶ μητρῴων καὶ συγγενείας καὶ κηδεστίας καὶ ἑταιρίας, πάντων γὰρ τούτων πολλοὶ κοινωνοῦμεν ἀλλήλοις, αἰδούμενοι καὶ θεοὺς καὶ ἀνθρώπους παύσασθε ἁμαρτάνοντες εἰς τὴν πατρίδα, καὶ μὴ πείθεσθε τοῖς ἀνοσιωτάτοις τριάκοντα, οἳ ἰδίων κερδέων ἕνεκα ὀλίγου δεῖν πλείους ἀπεκτόνασιν Ἀθηναίων ἐν ὀκτὼ μησὶν ἢ πάντες Πελοποννήσιοι δέκα ἔτη πολεμοῦντες.
Μετάφραση: Στο όνομα των θεών των πατέρων και μητέρων μας και στο όνομα της συγγένειάς μας εξ αίματος και εξ αγχιστείας και των συλλόγων μας –γιατί πολλοί συμμετέχουμε μαζί σε όλα αυτά–, σεβόμενοι και θεούς και ανθρώπους, σταματήστε να προξενείτε ζημιά στην πατρίδα και μην υπακούτε στους ανοσιότατους Τριάκοντα, οι οποίοι λόγω προσωπικών συμφερόντων έχουν, παρά λίγο, σκοτώσει μέσα σε οκτώ μήνες περισσότερους Αθηναίους απ’ όσους όλοι οι Πελοποννήσιοι μαζί πολεμώντας επί δέκα χρόνια.
[22] ἐξὸν δ’ ἡμῖν ἐν εἰρήνῃ πολιτεύεσθαι, οὗτοι τὸν πάντων αἴσχιστόν τε καὶ χαλεπώτατον καὶ ἀνοσιώτατον καὶ ἔχθιστον καὶ θεοῖς καὶ ἀνθρώποις πόλεμον ἡμῖν πρὸς ἀλλήλους παρέχουσιν. Ἀλλ’ εὖ γε μέντοι ἐπίστασθε ὅτι καὶ τῶν νῦν ὑφ’ ἡμῶν ἀποθανόντων οὐ μόνον ὑμεῖς ἀλλὰ καὶ ἡμεῖς ἔστιν οὓς πολλὰ κατεδακρύσαμεν.
Ὁ μὲν τοιαῦτα ἔλεγεν· οἱ δὲ λοιποὶ ἄρχοντες καὶ διὰ τὸ τοιαῦτα προσακούειν τοὺς μεθ’ αὑτῶν ἀπήγαγον εἰς τὸ ἄστυ.
Μετάφραση: Αν και ήταν δυνατό σε μας να ζούμε ειρηνικά ως πολίτες, αυτοί ξεκίνησαν μεταξύ μας τον χειρότερο και τον δυσχερέστερο και τον πιο ανόσιο και τον πιο μισητό για θεούς και ανθρώπους πόλεμο. Όμως να ξέρετε καλά ότι και για αυτούς που τώρα σκοτώθηκαν από εμάς, όχι μόνο εσείς αλλά και εμείς -για κάποιους από αυτούς- δακρύσαμε πολύ.
Αυτός τέτοια περίπου έλεγε· οι υπόλοιποι αρχηγοί, και εξαιτίας του ότι άκουγαν τέτοιου είδους πράγματα, οδήγησαν αυτούς που ήταν μαζί τους πάλι πίσω στην Αθήνα.
[23] Τῇ δ’ ὑστεραίᾳ οἱ μὲν τριάκοντα πάνυ δὴ ταπεινοὶ καὶ ἔρημοι συνεκάθηντο ἐν τῷ συνεδρίῳ· τῶν δὲ τρισχιλίων ὅπου ἕκαστοι τεταγμένοι ἦσαν, πανταχοῦ διεφέροντο πρὸς ἀλλήλους. ὅσοι μὲν γὰρ ἐπεποιήκεσάν τι βιαιότερον καὶ ἐφοβοῦντο, ἐντόνως ἔλεγον ὡς οὐ χρείη καθυφίεσθαι τοῖς ἐν Πειραιεῖ· ὅσοι δὲ ἐπίστευον μηδὲν ἠδικηκέναι, αὐτοί τε ἀνελογίζοντο καὶ τοὺς ἄλλους ἐδίδασκον ὡς οὐδὲν δέοιντο τούτων τῶν κακῶν, καὶ τοῖς τριάκοντα οὐκ ἔφασαν χρῆναι πείθεσθαι οὐδ’ ἐπιτρέπειν ἀπολλύναι τὴν πόλιν. Καὶ τὸ τελευταῖον ἐψηφίσαντο ἐκείνους μὲν καταπαῦσαι, ἄλλους δὲ ἑλέσθαι. Καὶ εἵλοντο δέκα, ἕνα ἀπὸ φυλῆς.
Μετάφραση: Την επόμενη μέρα οι Τριάκοντα παρευρέθηκαν στην αίθουσα συνεδριάσεων πολύ ταπεινωμένοι και μόνοι· οι τρεις χιλιάδες από την άλλη, όπου βρισκόταν ο καθένας τους, σε όλα τα μέρη της πόλης διαφωνούσαν μεταξύ τους. Γιατί όσοι είχαν διαπράξει κάτι βιαιότερο και φοβούνταν, υποστήριζαν έντονα ότι δεν έπρεπε να υποχωρήσουν σε αυτούς που βρίσκονταν στον Πειραιά· όσοι αφετέρου πίστευαν ότι δεν είχαν διαπράξει κανένα αδίκημα, οι ίδιοι σκέφτονταν και εξηγούσαν και στους άλλους ότι δεν χρειαζόταν να υποφέρουν κανένα από αυτά τα δεινά και έλεγαν ότι δεν πρέπει να υπακούσουν στους Τριάκοντα ούτε να τους επιτρέψουν να καταστρέψουν την πόλη. Και στο τέλος αποφάσισαν να αφαιρέσουν από εκείνους την εξουσία και να εκλέξουν άλλους. Και εξέλεξαν δέκα, έναν από κάθε φυλή.
Ερωτήσεις - Ασκήσεις
1.α. Ποιοι είναι οι δεσμοί που δένουν τους Αθηναίους μεταξύ τους, σύμφωνα με όσα είπε ο Κλεόκριτος;
β. Πώς χαρακτήρισε τους τριάκοντα;
γ. Ποια ήταν η αντίδραση των ηγετών των αντιπάλων;
1.α. Ο Κλεόκριτος στον σύντομο λόγο του κάνει έκκληση στους οπαδούς των ολιγαρχικών να αναλογιστούν τι είδους δεσμοί τους ενώνουν με τους σημερινούς εχθρούς τους, τους δημοκρατικούς της «Φυλής»: δεσμοί μεταξύ ανθρώπων μιας πολιτισμένης κοινωνίας, μεταξύ πολιτών ενός ειρηνικού-δημοκρατικού κράτους. Η συμμετοχή σε θρησκευτικές εκδηλώσεις και τελετές, στην κοινωνική, σχολική και στρατιωτική ζωή· στους αγώνες για την προστασία της πατρίδας και επίσης η συγγένεια μεταξύ πολλών από τους αντιπάλους εξ αίματος ή εξ αγχιστείας, η συντροφικότητα σε συλλόγους ή λέσχες, όλοι αυτοί οι δεσμοί, πρέπει να οδηγήσουν τους ολιγαρχικούς να εγκαταλείψουν τους τριάκοντα από σεβασμό σε θεούς και ανθρώπους.
1.β. Ο Κλεόκριτος χαρακτήρισε τους τριάκοντα «ανοσιότατους», ως ανθρώπους, δηλαδή, που δεν έχουν κανένα ηθικό φραγμό και, συνάμα, ασεβούν απέναντι στους θεούς. Πρόκειται για έναν απολύτως δικαιολογημένο χαρακτηρισμό, αν ληφθεί υπόψη αφενός ο αριθμός των πολιτών που δολοφόνησαν προκειμένου να εξυπηρετήσουν τα δικά τους συμφέροντα κι αφετέρου το γεγονός ότι οδήγησαν την πόλη σ’ έναν καταστροφικό εμφύλιο πόλεμο. Είναι, άλλωστε, εμφανές πως η επιθυμία των τριάκοντα για εξουσία είναι τέτοια, ώστε δεν διστάζουν να παραβούν κάθε νόμο ή ηθικό κανόνα, αντιμετωπίζοντας τους συνανθρώπους τους με πρωτοφανή απανθρωπιά.
1.γ. Οι ηγέτες των αντιπάλων τη στιγμή που ακούν την ομιλία του Κλεόκριτου επιλέγουν να απομακρύνουν τους στρατιώτες τους και να τους οδηγήσουν στην πόλη, προκειμένου να μην επηρεαστούν από τη δίκαιη αγανάκτηση των λόγων του, αλλά και από τη σαφή ανάδειξη της ευθύνης των τριάκοντα για τη δεινή κατάσταση των Αθηναίων. Ακολούθως, ωστόσο, έγινε εμφανές πως η ομιλία του Κλεόκριτου στάθηκε ικανή να προκαλέσει διχόνοια στους ολιγαρχικούς, εφόσον εκείνοι που δεν είχαν διαπράξει σοβαρά αδικήματα, θεωρούσαν πως ήταν καιρός να απαλλαγούν από την επιζήμια παρουσία των τριάκοντα, ενώ, αντιθέτως, όσοι είχαν διαπράξει βιαιότητες φοβόντουσαν πως, αν ενδώσουν στο κάλεσμα των δημοκρατικών και αποδιώξουν τους τριάκοντα, θα βρίσκονταν αντιμέτωποι με σοβαρές κυρώσεις για τα εγκλήματά τους.
2. Υπογραμμίστε τη σωστή ανάλυση σε δευτερεύουσα πρόταση της μετοχής: μεταστραφείς (§18)
ἐπεὶ μετεστράφη
ὅταν μεταστραφῇ
ἵνα μεταστραφείη
ὅτι μετεστράφη
3. Να συνδέσετε κάθε λέξη - φράση της στήλης Α με την αντίστοιχη της νέας ελληνικής της στήλης Β.
Α Β
(1) ἡσυχίαν ἔχω α προστατευόμενος από συνθήκη
(2) ἐτρώθη β συζητούσαν
(3) ἡγησόμεθα γ περιμένω/δεν κάνω τίποτα
(4) τέθαπται δ έχει ταφεί
(5) διάβασις ε τραυματίστηκε
(6) ὑπόσπονδος στ πλησιάζοντας
(7) προσιόντες ζ θα προηγηθούμε
(8) διελέγοντο η πέρασμα
Απάντηση:
(1) ἡσυχίαν ἔχω = γ περιμένω/δεν κάνω τίποτα
(2) ἐτρώθη = ε τραυματίστηκε
(3) ἡγησόμεθα = ζ θα προηγηθούμε
(4) τέθαπται = δ έχει ταφεί
(5) διάβασις = η πέρασμα
(6) ὑπόσπονδος = α προστατευόμενος από συνθήκη
(7) προσιόντες = στ πλησιάζοντας
(8) διελέγοντο = β συζητούσαν
4. Να καταγραφούν οι ρηματικοί τύποι που δηλώνουν τις δραστηριότητες των πολεμιστών στις διάφορες φάσεις της μάχης (§19) και να γραφούν στο α΄ πληθ. πρόσ. του αορ. της οριστικής.
ἀνέλαβον: ἀνελάβομεν (αόριστος β΄)
ἀγόμενος: ἠγαγόμεθα (αόριστος β΄)
ἐκπηδήσας: ἐξεπηδήσαμεν
ἐμπεσὼν: ἐνεπέσομεν (αόριστος β΄)
ἐνίκων: ἐνικήσαμεν
κατεδίωξαν: κατεδιώξαμεν
ἔλαβον: ἐλάβομεν (αόριστος β΄)
ἐσκύλευσαν: ἐσκυλεύσαμεν
ἀπεδίδοσαν: ἀπέδομεν
προσιόντες: προσήλθομεν (αόριστος β΄)
διελέγοντο: διελέχθημεν (παθητικός αόριστος)
5. Κάνετε τις κατάλληλες συνδέσεις της στήλης Α (§ 20-22) με τις στήλες Β και Γ
Η λέξη: είναι: συμπληρώνει/προσδιορίζει
Α Β Γ
1. κῆρυξ α προσδ. του σκοπού I μετεσχήκαμεν
2. θυσιῶν β υποκείμενο II κοινωνοῦμεν
3. ὑπέρ τῆς σωτηρίας γ επιθετ. προσδιορισμός III πόλεμον
4. ἀλλήλοις δ αντικείμενο IV κεκινδυνεύκαμεν
5. αἴσχιστον ε αντικείμενο V ἔλεξεν
Απάντηση:
1. κῆρυξ - β υποκείμενο - V ἔλεξεν
2. θυσιῶν - δ αντικείμενο - I μετεσχήκαμεν
3. ὑπέρ τῆς σωτηρίας - α προσδ. του σκοπού - IV κεκινδυνεύκαμεν
4. ἀλλήλοις - ε αντικείμενο - II κοινωνοῦμεν
5. αἴσχιστον - γ επιθετ. προσδιορισμός - III πόλεμον
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου