ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

 

Λατινικά  Ενότητα 16

Η τελευταία μάχη του Καίσαρα στη Γαλατία

Μετάφραση σε αντιστοίχιση

Nostri,

postquam miserunt pila in hostes,

gerunt rem gladiis.

Repente post tergum cernitur equitatus;

cohortes appropinquant;

hostes vertunt terga

ac fugiunt;

eis occurrunt equites.

Fit magna caedes.

Sedulius, dux

et princeps Lemovicum, occiditur;

dux Arvernorum

comprehenditur vivus

in fuga;

septuaginta quattuor (LXXIIII)

militaria signa

referuntur ad Caesarem;

magnus numerus hostium

capitur atque interficitur;

reliqui ex fuga

discedunt in civitates.

Postero die

mittuntur legati ad Caesarem.

Caesar iubet tradi arma

ac produci principes.

Ipse consedit pro castris;

eo duces producuntur.

Vercingetorix deditur,

arma proiciuntur.

Οι δικοί μας,

αφού έριξαν τα ακόντια στους εχθρούς,

μάχονται με τα ξίφη.

Ξαφνικά στα νώτα τους διακρίνεται το ιππικό·

οι κοόρτεις πλησιάζουν·

οι εχθροί στρέφουν τα νώτα (τους)

και φεύγουν·

τους επιτίθενται οι ιππείς.

Γίνεται μεγάλη σφαγή.

Ο Σεδούλιος, ο στρατηγός

και ηγεμόνας των Λεμοβίκων, σκοτώνεται·

ο στρατηγός των Αρβέρνων

συλλαμβάνεται ζωντανός

κατά τη διάρκεια της φυγής·

εβδομήντα τέσσερις

στρατιωτικές σημαίες

παραδίδονται στον Καίσαρα·

μεγάλος αριθμός εχθρών

συλλαμβάνεται και εκτελείται·

οι υπόλοιποι μετά από τη φυγή

διασκορπίζονται στις πολιτείες.

Την επόμενη ημέρα

στέλνονται πρεσβευτές στον Καίσαρα.

Ο Καίσαρας διατάζει να παραδοθούν τα όπλα

και να οδηγηθούν μπροστά του οι ηγεμόνες.

Ο ίδιος παίρνει θέση μπροστά από το στρατόπεδο·

εκεί οι αρχηγοί οδηγούνται μπροστά του.

Ο Βερκιγγετόριγας παραδίδεται,

τα όπλα κατατίθενται.

Γλωσσικά – Γραμματικά σχόλια

nostri: ονομαστική πληθ., αρσ. γένους, της κτητικής αντων. του α΄ προσ. για πολλούς κτήτορες noster, nostra, nostrum = ο δικός μας, η δική μας, το δικό μας.

postquam: χρονικός σύνδεσμος = αφού (+ οριστική). [Δηλώνει το προτερόχρονο.]

pila: αιτιατική πληθ. του ουσ. pilum, pili (ουδ. β΄ κλ.) = το ακόντιο.

in: πρόθεση (+ αιτιατική) = σε· εδώ έχει έννοια εχθρικής κατεύθυνσης (= εναντίον).

hostes: αιτιατική πληθ. του ουσ. hostis, hostis (αρσ. γ΄ κλ.) = ο εχθρός. [Γεν. πληθ.: hostium.]

miserunt: γ΄ πληθ. οριστικής παρακειμένου ενεργ. φων. του ρήμ. mitto, misi, missum, mittere (3) = στέλνω· εδώ: ρίχνω.

gladiis: αφαιρετική πληθ. του ουσ. gladius, gladii / gladi (αρσ. β΄ κλ.) = το ξίφος.

rem: αιτιατική ενικ. του ουσ. res, rei (θηλ. ε΄ κλ.) = το πράγμα· εδώ: rem gero = μάχομαι.

gerunt: γ΄ πληθ. οριστικής ενεστώτα ενεργ. φων. του ρήμ. gero, gessi, gestum, gerere (3) = κάνω, διεξάγω.

repente: τροπικό επίρρ. = ξαφνικά. [Προέρχεται από το επίθ. της γ΄ κλ. repens, repens, repens (γενική: repentis) = απροσδόκητος, αιφνίδιος.]

post: πρόθεση (+ αιτιατική) = πίσω από.

tergum: αιτιατική ενικ. του ουσ. tergum, tergi (ουδ. β΄ κλ.) = η πλάτη, τα νώτα.

equitatus: ονομαστική ενικ. του ουσ. equitatus, equitatus (αρσ. δ΄ κλ.) = το ιππικό.

cernitur: γ΄ ενικ. οριστικής ενεστώτα παθητ. φων. του ρήμ. cerno, crevi, cretum, cernere (3) = διακρίνω. [Μτχ. παθητ. παρακειμένου: conspectus, –a, –um, από το ρήμ. conspicio, conspexi, conspectum, conspicere (3, 15 σε -io) = καθορώ, παρατηρώ.]

cohortes: ονομαστική πληθ. του ουσ. cohors, cohortis (θηλ. γ΄ κλ.) = η κοόρτη. [Γεν. πληθ.: cohortium.]

appropinquant: γ΄ πληθ. οριστικής ενεστώτα ενεργ. φων. του ρήμ. appropinquo, appropinquavi, appropinquatum, appropinquare (1) = πλησιάζω.

hostes: ονομαστική πληθ. του ουσ. hostis, hostis (αρσ. γ΄ κλ.) = ο εχθρός. [Γεν. πληθ.: hostium.]

terga: αιτιατική πληθ. του ουσ. tergum, tergi (ουδ. β΄ κλ.) = η πλάτη, τα νώτα.

vertunt: γ΄ πληθ. οριστικής ενεστώτα ενεργ. φων. του ρήμ. verto, verti, versum, vertere (3) = στρέφω.

ac: συμπλεκτικός (παρατακτικός) σύνδεσμος = και.

fugiunt: γ΄ πληθ. οριστικής ενεστώτα ενεργ. φων. του ρήμ. fugio, fugi, fugitum, fugere (3, 15 σε -io) = φεύγω, τρέπομαι σε φυγή.

eis: δοτική πληθ., αρσ. γένους, της δεικτικής (ως επαναληπτικής) αντων. is, ea, id = αυτός, αυτή, αυτό.

equites: ονομαστική πληθ. του ουσ. eques, equitis (αρσ. γ΄ κλ.) = ο ιππέας.

occurrunt: γ΄ πληθ. οριστικής ενεστώτα ενεργ. φων. του ρήμ. occurro, occurri & occucurri, occursum, occurrere (3) (+ δοτική) = επιτίθεμαι.

fit: γ΄ ενικ. οριστικής ενεστώτα του ανώμ. ρήμ. fio, factus sum, fieri = γίνομαι.

magna: ονομαστική ενικ., θηλ. γένους, του επιθ. της β΄ κλ. magnus, –a, –um = μεγάλος. [ΣΥΓΚΡ.: maior, maior, maius. ΥΠΕΡΘ.: maximus, -a, -um.]

caedes: ονομαστική ενικ. του ουσ. caedes, caedis (θηλ. γ΄ κλ.) = η σφαγή. [Γεν. πληθ.: caedium.]

Sedulius: ονομαστική ενικ. του ουσ. Sedulius, Sedulii / Seduli (αρσ. β΄ κλ.) = ο Σεδούλιος. [Κλητική ενικ.: Seduli.]

dux: ονομαστική ενικ. του ουσ. dux, ducis (αρσ. γ΄ κλ.) = ο αρχηγός, ο στρατηγός.

et: συμπλεκτικός (παρατακτικός) σύνδεσμος = και.

princeps: ονομαστική ενικ. του ουσ. princeps, principis (αρσ. γ΄ κλ.) = ο ηγεμόνας.

Lemovicum: γενική πληθ. του ουσ. Lemovices, Lemovicum (αρσ. γ΄ κλ.) = οι Λεμόβικες. [Δεν έχει ενικ. αριθμό.]

occiditur: γ΄ ενικ. οριστικής ενεστώτα παθητ. φων. του ρήμ. occido, occidi, occisum, occidere (3) = σκοτώνω.

dux: ονομαστική ενικ. του ουσ. dux, ducis (αρσ. γ΄ κλ.) = ο αρχηγός, ο στρατηγός.

Arvernorum: γενική πληθ. του ουσ. Arverni, Arvernorum (αρσ. β΄ κλ.) = οι Αρβέρνοι. [Δεν έχει ενικ. αριθμό.]

vivus: ονομαστική ενικ., αρσ. γένους, του επιθ. της β΄ κλ. vivus, –a, –um = ζωντανός.

in: πρόθεση (+ αφαιρετική) = σε.

fuga: αφαιρετική ενικ. του ουσ. fuga, fugae (θηλ. α΄ κλ.) = η φυγή.

comprehenditur: γ΄ ενικ. οριστικής ενεστώτα παθητ. φων. του ρήμ. Comprehendo & comprendo, comprehendi, comprehensum, comprehendere (3) = συλλαμβάνω.

signa: ονομαστική πληθ. του ουσ. signum, signi (ουδ. β΄ κλ.) = το λάβαρο, η σημαία.

militaria: ονομαστική πληθ., ουδ. γένους, του επιθ. της γ΄ κλ. militaris, –is, –e = στρατιωτικός.

LXXllll (septuaginta quattuor): ονομαστική πληθ. του (άκλιτου) απόλυτου αριθμητικού επιθ. septuaginta quattuor = εβδομήντα τέσσερα (74).

ad: πρόθεση (+ αιτιατική) = σε, προς.

Caesarem: αιτιατική ενικ. του ουσ. Caesar, Caesaris (αρσ. γ΄ κλ.) = ο Καίσαρας.

referuntur: γ΄ πληθ. οριστικής ενεστώτα παθητ. φων. του ρήμ. refero, ret(t)uli, relatum, referre (3) = παραδίδω.

magnus: ονομαστική ενικ., αρσ. γένους, του επιθ. της β΄ κλ. magnus, –a, –um = μεγάλος. [Βλ. παραπάνω.]

numerus: ονομαστική ενικ. του ουσ. numerus, numeri (αρσ. β΄ κλ.) = ο αριθμός.

hostium: γενική πληθ. του ουσ. hostis, hostis (αρσ. γ΄ κλ.) = ο εχθρός. [Γεν. πληθ.: hostium.]

capitur: γ΄ ενικ. οριστικής ενεστώτα παθητ. φων. του ρήμ. capio, cepi, captum, capere (3, 15 σε -io) = πιάνω· εδώ: αιχμαλωτίζω.

atque: συμπλεκτικός (παρατακτικός) σύνδεσμος = και.

interficitur: γ΄ ενικ. οριστικής ενεστώτα παθητ. φων. του ρήμ. interficio, interfeci, interfectum, interficere (3, 15 σε -io) = σκοτώνω.

reliqui: ονομαστική πληθ., αρσ. γένους, του επιθ. της β΄ κλ. reliquus, –a, –um = υπόλοιπος.

ex: πρόθεση (+ αφαιρετική) = μετά από.

fuga: αφαιρετική ενικ. του ουσ. fuga, fugae (θηλ. α΄ κλ.) = η φυγή.

in: πρόθεση (+ αιτιατική) = σε, προς.

civitates: αιτιατική πληθ. του ουσ. civitas, civitatis (θηλ. γ΄ κλ.) = η πολιτεία· εδώ: η επικράτεια. [Γενική πληθ.: civitatum & civitatium.]

discedunt: γ΄ πληθ. οριστικής ενεστώτα ενεργ. φων. του ρήμ. discedo, discessi, discessum, discedere (3) = αποχωρώ· εδώ: διασκορπίζομαι.

postero: αφαιρετική ενικ., αρσ. γένους, του επιθ. της β΄ κλ. posterus, –a, –um = επόμενος. [ΣΥΓΚΡ.: posterior, posterior, posterius. ΥΠΕΡΘ.: postremus, -a, -um & postumus, -a, -um.]

die: αφαιρετική ενικ. του ουσ. dies, diei (αρσ. ε΄ κλ.) = η ημέρα.

ad: πρόθεση (+ αιτιατική) = σε, προς.

Caesarem: αιτιατική ενικ. του ουσ. Caesar, Caesaris (αρσ. γ΄ κλ.) = ο Καίσαρας.

legati: ονομαστική πληθ. του ουσ. legatus, legati (αρσ. β΄ κλ.) = ο πρεσβευτής, ο απεσταλμένος.

mittuntur: γ΄ πληθ. οριστικής ενεστώτα παθητ. φων. του ρήμ. mitto, misi, missum, mittere (3) = στέλνω.

Caesar: ονομαστική ενικ. του ουσ. Caesar, Caesaris (αρσ. γ΄ κλ.) = ο Καίσαρας.

iubet: γ΄ ενικ. οριστικής ενεστώτα ενεργ. φων. του ρήμ. iubeo, iussi, iussum, iubere (2) = διατάζω.

arma: αιτιατική πληθ. του ουσ. arma, armorum (ουδ. β΄ κλ.) = τα όπλα. [Δεν έχει ενικ. αριθμό.]

tradi: απαρέμφατο ενεστώτα παθητ. φων. του ρήμ. trado, tradidi, traditum, tradere (3) = παραδίδω.

ac: συμπλεκτικός (παρατακτικός) σύνδεσμος = και

principes: αιτιατική πληθ. του ουσ. princeps, principis (αρσ. γ΄ κλ.) = ο ηγεμόνας.

produci: απαρέμφατο ενεστώτα παθητ. φων. του ρήμ. produco, produxi, productum, producere (3) = οδηγώ μπροστά. [β΄ πρόσ. ενικ. προστακτικής ενεστώτα ενεργ. φων.: produc.]

ipse: ονομαστική ενικ., αρσ. γένους, της δεικτικής (ως οριστικής) αντων. ipse, ipsa, ipsum = ο ίδιος, η ίδια, το ίδιο.

pro: πρόθεση (+ αφαιρετική) = μπροστά σε.

castris: αφαιρετική πληθ. του ουσ. castra, castrorum (ουδ. β΄ κλ.) = το στρατόπεδο. [Στον ενικ. αριθμό: castrum, castri = το φρούριο (ετερόσημο).]

consedit: γ΄ ενικ. οριστικής παρακειμένου ενεργ. φων. του ρήμ. consido, consedi, consessum, considere (3) = παίρνω θέση.

eo: τοπικό επίρρ. = (προς τα) εκεί.

duces: ονομαστική πληθ. του ουσ. dux, ducis (αρσ. γ΄ κλ.) = ο αρχηγός, ο στρατηγός.

producuntur: γ΄ πληθ. οριστικής ενεστώτα παθητ. φων. του ρήμ. produco, produxi productum, producere (3) = οδηγώ μπροστά. [β΄ πρόσ. ενικ. προστακτικής ενεστώτα ενεργ. φων.: produc.]

Vercingetorix: ονομαστική ενικ. του ουσ. Vercingetorix, Vercingetorigis (αρσ. γ΄ κλ.) = ο Βερκιγγετόριγας.

deditur: γ΄ ενικ. οριστικής ενεστώτα παθητ. φων. του ρήμ. dedo, dedidi, deditum, dedere (3) = παραδίδω.

arma: ονομαστική πληθ. του ουσ. arma, armorum (ουδ. β΄ κλ.) = τα όπλα. [Δεν έχει ενικ. αριθμό.]

proiciuntur: γ΄ πληθ. οριστικής ενεστώτα παθητ. φων. του ρήμ. proicio, proieci, proiectum, proiecere (3, 15 σε -io) = ρίχνω, πετάω κάτω· εδώ: καταθέτω.

Συγκεντρωτική Παρουσίαση Γραμματικών Τύπων

Ουσιαστικά 

A΄ κλίση

Θηλυκά

fuga, -ae

Β΄ κλίση

Αρσενικά

Arverni, –orum (δεν έχει ενικό)

gladius, -ii

legatus, -i

numerus, -i

Sedulius, -ii, -i (δεν έχει πληθυντικό)

Ουδέτερα

arma, -orum (δεν έχει ενικό)

castra- orum (ετερόσημο)

pilum, -i

signum, -i

tergum,- i

Γ΄κλίση

Αρσενικά

Caesar, Caesaris (δεν έχει πληθυντικό)

dux– duces

eques, equitis

hostis, -is

Lemovices, Lemovicum (δεν έχει ενικό)

princeps, principis

Vercingetorix, Vercingetorigis (δεν έχει πληθυντικό)

Θηλυκά

caedes, -is

cohors, cohortis

civitas, civitatis

Δ΄κλίση

Αρσενικά

equitatus, -us

Ε΄κλίση

Αρσενικά

dies, diei

Θηλυκά

res, rei

Παραθετικά Επιθέτων 

Β΄Κλίση

Θετικός 

magnus, -a, -um

posterus, -a, -um

reliquus, -a, -um

septuaginta quattuor

vivus, -a, -um

Συγκριτικός 

maior, -ior, – ius

posterior, -ior, -ius

——–

——–

(vivior, -ior, -ius)

Υπερθετικός

maximus, -a, -um

postremus, -a, -um/  postumus, -a, -um

——–

——–

(vivissimus, -a,-um)

Γ΄Κλίση

militaris, -is, -e

——–

——–

Αντωνυμίες

noster, nostra, nostrum is, ea, id ipse, ipsa, ipsum

κτητική δεικτική δεικτική (ως οριστική)

Αρχικοί Χρόνοι Ρημάτων

ΕΝΕΣΤ.	ΠΑΡΑΚ.	ΣΟΥΠ.	ΑΠΑΡΕΜΦ.	ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Α΄ ΣΥΖΥΓΙΑ
αppropinquo	appropinquavi	appropinquatum	αppropinquare
Β΄ ΣΥΖΥΓΙΑ
iubeo	iussi	iussum	iubere
Γ΄ ΣΥΖΥΓΙΑ
capio	cepi	captum	capere	15 σε – io
cerno	crevi	cretum	cernere	Conspectus (μτχ. Παρακ.)
comprehendο/comprendo	comprehendi	comprehensum	comprehendere
consido	consedi	consessum	considere
dedo	dedidi	deditum	dedere
discedo	discessi	discessum	discedere
fio	factus sum		fieri
fugio	fugivi	fugitum	fugere	15 σε – io
gero	gessi	gestum	gerere
interficio	interfeci	interfectum	interficere	15 σε – io
mitto	misi	misum	mittere
occido	occidi	occisum	occidere
occurro	occu(cu)rri	occursum	occurerre
produco	produxi	productum	producer
proicio	proieci	proiectum	proicere	15 σε – io
referro	retuli	relatum	referre
trado	tradidi	traditum	trader
verto	verti	versum	vertere

Συντακτική Ανάλυση

1. Nostri gladiis rem gerunt. Κύρια πρόταση

gerunt: ρήμα, Nostri: υποκείμενο, rem: αντικείμενο, gladiis: αφαιρετική του οργάνου στο rem gerunt.

2. postquam pila in hostes miserunt. Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο rem gerunt της εξάρτησής της. Εισάγεται με το χρονικό σύνδεσμο postquam και εκφέρεται με οριστική, γιατί δηλώνει κάτι το πραγματικό.

miserunt: ρήμα, nostri: (ενν.) υποκείμενο, pila: αντικείμενο, in hostes: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός της εναντίωσης στο miserunt.

3. Repente post tergum equitatus cernitur. Κύρια πρόταση

cernitur: ρήμα, equitatus: υποκείμενο, post tergum: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου στο cernitur, Repente: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο cernitur.

4. cohortes appropinquant. Κύρια πρόταση

appropinquant: ρήμα, cohortes: υποκείμενo.

5. hostes terga vertunt. Κύρια πρόταση

vertunt: ρήμα, hostes: υποκείμενο, terga: αντικείμενο.

6. fugiunt. Κύρια πρόταση

fugiunt: ρήμα, hostes: (ενν.) υποκείμενο.

7. eis equites occurrunt. Κύρια πρόταση

occurrunt: ρήμα, equites: υποκείμενο, eis: αντικείμενο.

8. Fit magna caedes. Κύρια πρόταση

        Fit: ρήμα, caedes: υποκείμενο, magna: επιθετικός προσδιορισμός στο caedes.

9. Sedulius, dux et princeps Lemovicum, occiditur. Κύρια πρόταση

occiditur: ρήμα, Sedulius: υποκείμενο, dux, princeps: παραθέσεις στο Sedulius, Lemovicum: γενική αντικειμενική στα dux, princeps.

10. dux Arvernorum vivus in fuga comprehenditur. Κύρια πρόταση

comprehenditur: ρήμα, dux: υποκείμενο, Arvernorum: γενική αντικειμενική στo dux, vivus: επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου στο dux μέσω του comprehenditur, in fuga: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο comprehenditur.

11. signa militaria septuaginta quattuor ad Caesarem referuntur. Κύρια πρόταση

referuntur: ρήμα, signa: υποκείμενο, septuaginta quattuor: επιθετικός προσδιορισμός στο signa, ad Caesarem: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου που δηλώνει κατεύθυνση σε πρόσωπο στο referuntur.

12. magnus numerus hostium capitur. Κύρια πρόταση

capitur: ρήμα, numerus: υποκείμενο, hostium: γενική διαιρετική στo numerus, magnus: επιθετικός προσδιορισμός στο numerus.

13. Κύρια πρόταση

interficitur: ρήμα, numerus: (ενν.) υποκείμενο, hostium: (ενν.) γενική διαιρετική στo numerus, magnus: (ενν.) επιθετικός προσδιορισμός στο numerus.

14. reliqui ex fuga in civitates discedunt. Κύρια πρόταση

discedunt: ρήμα, reliqui: υποκείμενο, in civitates: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου που δηλώνει κατεύθυνση στο discedunt, ex fuga: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο discedunt.

15. Postero die ad Caesarem legati mittuntur. Κύρια πρόταση

mittuntur: ρήμα, legati: υποκείμενο, ad Caesarem: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου που δηλώνει κατεύθυνση σε πρόσωπο στο mittuntur, die: αφαιρετική του χρόνου στο mittuntur, Postero: επιθετικός προσδιορισμός στο die.

16. Caesar iubet arma tradi ac principes produci. Κύρια πρόταση

iubet: ρήμα, Caesar: υποκείμενο, tradi: αντικείμενο, τελικό απαρέμφατο, με υποκείμενο arma (ετεροπροσωπία), produci: αντικείμενο, τελικό απαρέμφατο, με υποκείμενο principes (ετεροπροσωπία).

17. Ipse pro castris consedit. Κύρια πρόταση

consedit: ρήμα, Caesar: (ενν.) υποκείμενο, Ipse: κατηγορηματικός προσδιορισμός στο (ενν.) Caesar, pro castris: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου στο consedit.

18. eo duces producuntur. Κύρια πρόταση

producuntur: ρήμα, duces: υποκείμενο, eo: επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου που δηλώνει κατεύθυνση στο producuntur.

19. Vercingetorix deditur. Κύρια πρόταση

deditur: ρήμα, Vercingetorix: υποκείμενο.

20. arma proiciuntur. Κύρια πρόταση

proiciuntur: ρήμα, arma: υποκείμενο.