ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ
ΘΕΩΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΤΑΞΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ
Το απαρέμφατο, αφού βρίσκεται μέσα σε μια πρόταση, χρησιμοποιείται ως υποκείμενο, αντικείμενο κ.ά. του ρήματος.
Εφόσον όμως το απαρέμφατο είναι ρηματικός τύπος, τότε συντάσσεται, δηλαδή παίρνει και το ίδιο υποκείμενο, αντικείμενο, κατηγορούμενο κ.τ.λ.
Το υποκείμενο του απαρεμφάτου (του άναρθου ή του έναρθρου) μπορεί να είναι:
α) το ίδιο με το υποκείμενο του ρήματος (το αυτό πρόσωπο), οπότε λέμε ότι έχουμε ταυτοπροσωπία
β) διαφορετικό από το υποκείμενο του ρήματος (έτερο πρόσωπο), οπότε λέμε ότι έχουμε ετεροπροσωπία
| Ταυτοπροσωπία (το αυτό πρόσωπο) | ||
| Το υποκείμενο του ρήματος | είναι ίδιο (το αυτό) | με το υποκείμενο του απαρέμφατου |
| Υποκείμενο ρήματος >> |  | << Υποκείμενο απαρεμφάτου |
| Ετεροπροσωπία (έτερο πρόσωπο) | ||
| Το υποκείμενο του ρήματος | είναι διαφορετικό (έτερο) | από το υποκείμενο του απαρεμφάτου |
| << Υποκείμενο ρήματος Υποκείμενο απαρεμφάτου >> |  |
Στην ταυτοπροσωπία το υποκείμενο του απαρεμφάτου είναι το ίδιο (το αυτό πρόσωπο) με το υποκείμενο του ρήματος, π.χ.
Οὗτοι ἐθέλουσιν ὑπὲρ πατρίδος θνήσκειν
(= αυτοί θέλουν να πεθάνουν για την πατρίδα)
Ρήμα = ἐθέλουσιν, υπ. του ρ. = οὗτοι
Απρ. = θνήσκειν, υπ. του απρ. = οὗτοι
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Το υποκείμενο του απαρεμφάτου, αφού είναι το ίδιο με το υποκείμενο του ρήματος βρίσκεται σε πτώση ονομαστική.
Ας δούμε διάφορα παραδείγματα, και τον τρόπο με τον οποίο δουλεύουμε: Στην αρχή θα κάνουμε πλήρη ανάλυση του ρήματος και στη συνέχεια του απαρεμφάτου:
1ο παράδειγμα
Μένων ἐβούλετο πλουτεῖν
(= Ο Μένων ήθελε να έχει πλούτο)
ρ. = ἐβούλετο,
ποιος ἐβούλετο; = Μένων > υπ. του ρ.
τι ἐβούλετο; = πλουτεῖν > αντ. του ρ.
απρ. = πλουτεῖν
ποιος πλουτεῖν = Μένων > υπ. του απρ.
Το ίδιο παράδειγμα ας το δούμε διαφορετικά, κάνοντας την ανάλυση σε δυο σειρές, τη μια για το ρήμα και τη δεύτερη για το απαρέμφατο:
| Μένων | ἐβούλετο | πλουτεῖν | |
| Ανάλυση ρήματος: | υπ. | ρ. | αντ. |
| Ανάλυση απρμφ.: | υπ. | απρμφ. |
Συμπέρασμα: Αφού το ρήμα και το απρ. έχουν ως υποκείμενο το ίδιο πρόσωπο (Μένων), λέμε ότι έχουμε ταυτοπροσωπία.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Το υποκείμενο του απαρεμφάτου, αφού είναι το ίδιο με το υποκείμενο του ρήματος βρίσκεται σε πτώση ονομαστική.
2ο παράδειγμα
Οἱ Βοιωτοὶ ἀπειλοῦσιν ἐμβαλεῖν εἰς τὴν Ἀττικήν.
(= Οι Βοιωτοί απειλούν ότι θα εισβάλουν στην Αττική)
ρ. = ἀπειλοῦσιν
ποιοι ἀπειλοῦσιν; = οἱ Βοιωτοί > υπ. του ρ.
τι ἀπειλοῦσιν; = ἐμβαλεῖν > αντ. του ρ.
απρ. = ἐμβαλεῖν
ποιοι ἐμβαλεῖν; = οἱ Βοιωτοί > υπ. του απρ.
Το ίδιο παράδειγμα ας το δούμε διαφορετικά, κάνοντας την ανάλυση σε δυο σειρές, τη μια για το ρήμα και τη δεύτερη για το απαρέμφατο:
| Οἱ Βοιωτοὶ | ἀπειλοῦσιν | ἐμβαλεῖν | εἰς τὴν Ἀττικήν. | |
| Ανάλυση ρήματος: | υπ. | ρ. | αντ. | |
| Ανάλυση απρμφ.: | υπ. | απρμφ. | εμπρόθ. πρσδ. |
Συμπέρασμα: Αφού το ρήμα και το απρ. έχουν ως υποκείμενο το ίδιο πρόσωπο (οἱ Βοιτωτοί), λέμε ότι έχουμε ταυτοπροσωπία.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Το υποκείμενο του απαρεμφάτου, αφού είναι το ίδιο με το υποκείμενο του ρήματος βρίσκεται σε πτώση ονομαστική.
3ο παράδειγμα
Οὗτος μαθήσεται μὴ ἐπιβουλεύειν τοῖς ἀσθενεστέροις
(= αυτός θα μάθει να μη σκέπτεται κακό εναντίον των ασθενέστερων)
| Οὗτος | μαθήσεται | μὴ ἐπιβουλεύειν | τοῖς ἀσθενεστέροις | |
| Ανάλυση ρήματος: | υπ. | ρ. | αντ. | |
| Ανάλυση απρμφ.: | υπ. | απρμφ. | αντ. |
Συμπέρασμα: Αφού το ρήμα και το απρ. έχουν ως υποκείμενο το ίδιο πρόσωπο (οὗτος), λέμε ότι έχουμε ταυτοπροσωπία.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Το υποκείμενο του απαρεμφάτου, αφού είναι το ίδιο με το υποκείμενο του ρήματος βρίσκεται σε πτώση ονομαστική.
2ο παράδειγμα
τό γε δυστυχέστατος εἶναι ἀνθρώπων οὐδαμῇ ἐκφεύγω (ἐγώ)
(= δεν μπορώ να ξεφύγω με κανέναν τρόπο από το να είμαι ο πιο δυστυχισμένος άνθρωπος.)
| δυστυχέστατος | τὸ εἶναι | ἀνθρώπων | οὐδαμῇ | ἐκφεύγω | (ἐγώ) | |
| Ανάλυση ρήματος: | αντ. | ρ. | υπ. | |||
| Ανάλυση απρμφ.: | έναρθρ. απρμφ. | υπ. |
Συμπέρασμα: Αφού το ρήμα και το απρ. έχουν ως υποκείμενο το ίδιο πρόσωπο (ἐγώ), λέμε ότι έχουμε ταυτοπροσωπία.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Το υποκείμενο του απαρεμφάτου, αφού είναι το ίδιο με το υποκείμενο του ρήματος βρίσκεται σε πτώση ονομαστική.
Στην ετεροπροσωπία το υποκείμενο του απαρεμφάτου είναι διαφορετικό (έτερο πρόσωπο) από το υποκείμενο του ρήματος, π.χ.
Οἱ στρατιῶται ηὔχοντο εὐτυχῆσαι αὐτόν.(= οι στρατιώτες ευχόντουσαν αυτός να ευτυχήσει)Ρήμα = ηὔχοντο, υπ. του ρ. = οἱ στρατιῶταιΑπρ. = εὐτυχῆσαι, υπ. του απρμ. = αὐτόνΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Το υποκείμενο του απαρεμφάτου βρίσκεται σε πτώση αιτιατική.
Ας δούμε διάφορα παραδείγματα, και τον τρόπο με τον οποίο δουλεύουμε: Στην αρχή θα κάνουμε πλήρη ανάλυση του ρήματος και στη συνέχεια του απαρεμφάτου:
Ἐγὼ οὐχ ἡγοῦμαι εἶναι διδακτήν τὴν ἀρετήν (= Ἐγώ δε νομίζω ότι είναι διδακτή η αρετή)
ρ. = οὐχ ἡγοῦμαι
ποιος οὐχ ἡγοῦμαι; = Ἐγώ > υπ. του ρ.
τι οὐχ ἡγοῦμαι; = εἶναι > αντ. του ρ.
απρ. = εἶναι
ποιο εἶναι; = ἀρετὴν > υπ. του απρ.
Το ίδιο παράδειγμα ας το δούμε διαφορετικά, κάνοντας την ανάλυση σε δυο σειρές, τη μια για το ρήμα και τη δεύτερη για το απαρέμφατο:
| Ἐγὼ | οὐχ ἡγοῦμαι | εἶναι | τὴν ἀρετήν | διδακτήν | |
| Ανάλυση ρήματος: | υπ. | ρ. | αντ. | ||
| Ανάλυση απρμφ.: | απρμφ. | υπ. | κτγ. |
Συμπέρασμα: Αφού το ρήμα και το απρ. έχουν ως υποκείμενο άλλο (έτερο) πρόσωπο (ἐγώ - τὴν ἀρετήν), λέμε ότι έχουμε ετεροπροσωπία.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Το υποκείμενο του απαρεμφάτου βρίσκεται σε πτώση αιτιατική.
Μιλτιάδης ἔπεισε τοὺς Ἀθηναίους στρατεῦσαι
(= Ο Μιλτιάδης έπεισε τους Αθηναίους να εκστρατεύσουν.)
ρ. = ἔπεισε
ποιος ἔπεισε; = Μιλτιάδης > υπ. του ρ.
ποιον ἔπεισε; = τοὺς Ἀθηναίους > α' αντ. του ρ.
τι ἔπεισε τοὺς Ἀθηναίους; = στρατεῦσαι > β' αντ. του ρ.
απρ. = στρατεῦσαι
ποιοι στρατεῦσαι; = Ἀθηναίους > υπ. του απρ.
Το ίδιο παράδειγμα ας το δούμε διαφορετικά, κάνοντας την ανάλυση σε δυο σειρές, τη μια για το ρήμα και τη δεύτερη για το απαρέμφατο:
| Μιλτιάδης | ἔπεισε | τοὺς Ἀθηναίους | στρατεῦσαι | |
| Ανάλυση ρήματος: | υπ. | ρ. | α' αντ. | β' αντ. |
| Ανάλυση απρμφ.: | υπ. | απρμφ. |
Συμπέρασμα: Αφού το ρήμα και το απρ. έχουν ως υποκείμενο άλλο (έτερο) πρόσωπο (Μιλτιάδης - τοὺς Ἀθηναίους), λέμε ότι έχουμε ετεροπροσωπία.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Το υποκείμενο του απαρεμφάτου βρίσκεται σε πτώση αιτιατική.
Ἐρετριεῖς ἐδεήθησαν Ἀθηναίων σφίσι βοηθοὺς γενέσθαι
[= Αυτοί παρακάλεσαν τους Αθηναίους να σταθούν βοηθοί τους. (οι Αθηναίοι).]
ρ. = ἐδεήθησαν
ποιοι ἐδεήθησαν; = Ἐρετριεῖς > υπ. του ρ.
ποιον ἐδεήθησαν; = Ἀθηναίων > α' αντ. του ρ.
τι ἐδεήθησαν Ἀθηναίων; = γενέσθαι > β' αντ. του ρ.
απρ. = γενέσθαι
ποιοι γενέσθαι; = Ἀθηναίους > υπ. του απρ. (εννοείται)
τι γενέσθαι;= βοηθούς > κτγ. (τοὺς Ἀθηναίους που εννοείται)
Το ίδιο παράδειγμα ας το δούμε διαφορετικά, κάνοντας την ανάλυση σε δυο σειρές, τη μια για το ρήμα και τη δεύτερη για το απαρέμφατο:
| Ἐρετριεῖς | ἐδεήθησαν | Ἀθηναίων | σφίσι | βοηθοὺς | γενέσθαι | (Ἀθηναίους) | |
| Ανάλυση ρήμ. | υπ. | ρ. | α' αντ. | β' αντ. | |||
| Ανάλυση απρ: | κτγ. | απρμφ. | υπ. |
Συμπέρασμα: Αφού το ρήμα και το απρ. έχουν ως υποκείμενο άλλο (έτερο) πρόσωπο (Μιλτιάδης - τοὺς Ἀθηναίους), λέμε ότι έχουμε ετεροπροσωπία.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Παρατηρούμε ότι το αντικείμενο του ρήματος, που βρίσκεται σε πτώση γενική, είναι ουσιαστικά το υποκείμενο του απαρεμφάτου. Όμως, το υποκείμενο του απαρεμφάτου δεν επαναλαμβάνεται και σε πτώση αιτιατική, γιατί εννοείται. Διαφορετικά θα έπρεπε η πρόταση να είναι έτσι:
Οὗτοι ἐδεήθησαν Ἀθηναίων σφίσι Ἀθηναίους βοηθοὺς γενέσθαι
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Το υποκείμενο του απαρεμφάτου θα εννοηθεί σε πτώση αιτιατική.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου