ΕΥΧΈΣ

 

Λατινικά γ λυκείου 50

 

ΦΤΩΧΕΙΑ ΚΑΙ Η ΑΠΛΗΣΤΙΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΚΟΙ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ Cum Servius Sulpicius Galba et Aurēlius Cotta consules in senātu contenderent uter adversus Viriāthum in Hispaniam mitterētur, magna inter patres conscriptos dissensio erat, aliis pro Galbā et aliis pro Cottā dicentibus; solus P. Scipio Aemilianus cum toto senāto dissensit: “Neutrum” inquit “mihi mitti placet, quia alter nihil habet, alteri nihil est satis”. Nam Scipio Aemiliānus aeque malam imperii magistram iudicābat inopiam atque avaritiam. Quā sententiā graviter et sine ullā malevolentiā dictā Scipio obtinuit, ut neuter in provinciam mitterētur. II. Μετάφραση Όταν ο Σέρβιος Σουλπίκιος Γάλβας και ο Αυρήλιος Κόττας, οι ύπατοι, αντιδικούσαν στη Σύγκλητο, για το ποιος απ’ τους δύο θα στελνόταν στην Ισπανία εναντίον του Βιριάθου, υπήρξε μεγάλη διαφωνία ανάμεσα στους Συγκλητικούς, καθώς άλλοι υποστήριζαν το Γάλβα και άλλοι τον Κόττα. Μόνος ο Πόπλιος Σκιπίωνας ο Αιμιλιανός διαφώνησε με ολόκληρη τη Σύγκλητο: «Κρίνω» είπε «ότι δεν πρέπει να σταλεί κανείς από τους δύο, γιατί ο ένας δεν έχει τίποτα και ο άλλος με τίποτα δε χορταίνει. Δηλαδή ο Σκιπίωνας ο Αιμιλιανός θεωρούσε το ίδιο κακούς συμβούλους της εξουσίας και τη φτώχεια και την απληστία. Επειδή την άποψή του αυτή ο Σκιπίωνας την είπε με σοβαρότητα και χωρίς καμιά κακοβουλία πέτυχε ώστε να μη σταλεί σ’  αυτή την επαρχία κανείς από τους δύο. III. Παρατηρήσεις Τα αντωνυμικά επίθετα IV. ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ I. Να αναγνωριστούν όλοι οι τύποι των αντωνυμικών επιθέτων που υπάρχουν στο κείμενο. Να κλιθούν στο γένος και τον αριθμό που βρίσκονται Uter: αντωνυμικό επίθετο αρσενικού γένους, ονομαστική ενικού aliis: αντωνυμικό επίθετο αρσενικού γένους, αφαιρετική πληθυντικού solus: αντωνυμικό επίθετο αρσενικού γένους, ονομαστική ενικού toto: αντωνυμικό επίθετο αρσενικού γένους, αφαιρετική ενικού Neutrum: αντωνυμικό επίθετο αρσενικού γένους, αιτιατική ενικού alter: αντωνυμικό επίθετο αρσενικού γένους, ονομαστική ενικού alteri: αντωνυμικό επίθετο αρσενικού γένους, δοτική ενικού ullā: αντωνυμικό επίθετο θηλυκού γένους, αφαιρετική ενικού neuter: αντωνυμικό επίθετο αρσενικού γένους, ονομαστική ενικού II. Να αντικατασταθεί το αντωνυμικό επίθετο ullus (μαζί με την άρνηση) από το nullus σύμφωνα με το παράδειγμα που υπάρχει στις παρατηρήσεις Neque ullus servus venerat: Nullus servus venerat Neque ulla civitas melior est: Nulla civitas melior est Neque ullus amicus ei erat: Nullus amicus ei erat Neque ullis locis hostes aderant: Nullis locis hostes aderant III.Να αναγνωριστούν (εξάρτηση, εισαγωγή, εκφορά, ακολουθία) οι παρακάτω προτάσεις uter adversus Viriāthum in Hispaniam mitterētur quia alter nihil habet ut neuter in provinciam mitterētur IV.Να μεταφραστούν στα λατινικά οι προτάσεις: Ούτε ο ένας ούτε ο άλλος είναι φίλος μου. Πολεμούν (pugno) χωρίς καμιάν ελπίδα (spes). Neuter amicus meus est Sine ulla spe pugnant

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ ΚΡΙΤΗΡΙΟ

 

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ 

Κείμενο από το Πρωτότυπο

54. Ἐκ δὲ τούτου ἐκέλευσε μὲν ὁ τῶν τριάκοντα κῆρυξ τοὺς ἕνδεκα ἐπὶ τὸν Θηραμένην· ἐκεῖνοι δὲ εἰσελθόντες σὺν τοῖς ὑπηρέταις, ἡγουμένου αὐτῶν Σατύρου τοῦ θρασυτάτου τε καὶ ἀναιδεστάτου, εἶπε μὲν ὁ Κριτίας· «Παραδίδομεν ὑμῖν, ἔφη, Θηραμένην τουτονὶ κατακεκριμένον κατὰ τὸν νόμον.
55. Ὑμεῖς δὲ λαβόντες καὶ ἀπαγαγόντες οἱ ἕνδεκα οὗ δεῖ τὰ ἐκ τούτων πράττετε». Ὡς δὲ ταῦτα εἶπεν, εἷλκε μὲν ἀπὸ τοῦ βωμοῦ ὁ Σάτυρος, εἷλκον δὲ οἱ ὑπηρέται. ὁ δὲ Θηραμένης ὥσπερ εἰκὸς καὶ θεοὺς ἐπεκαλεῖτο καὶ ἀνθρώπους καθορᾶν τὰ γιγνόμενα. Ἡ δὲ βουλὴ ἡσυχίαν εἶχεν, ὁρῶσα καὶ τοὺς ἐπὶ τοῖς δρυφάκτοις ὁμοίους Σατύρῳ καὶ τὸ ἔμπροσθεν τοῦ βουλευτηρίου πλῆρες τῶν φρουρῶν, καὶ οὐκ ἀγνοοῦντες ὅτι ἐγχειρίδια ἔχοντες παρῆσαν.
56. Οἱ δ’ ἀπήγαγον τὸν ἄνδρα διὰ τῆς ἀγορᾶς μάλα μεγάλῃ τῇ φωνῇ δηλοῦντα οἷα ἔπασχε. Λέγεται δ’ ἓν ῥῆμα καὶ τοῦτο αὐτοῦ. Ὡς εἶπεν ὁ Σάτυρος ὅτι οἰμώξοιτο, εἰ μὴ σιωπήσειεν, ἐπήρετο·« Ἂν δὲ σιωπῶ, οὐκ ἄρ’, ἔφη, οἰμώξομαι;» καὶ ἐπεί γε ἀποθνῄσκειν ἀναγκαζόμενος τὸ κώνειον ἔπιε, τὸ λειπόμενον ἔφασαν ἀποκοτταβίσαντα εἰπεῖν αὐτόν· «Κριτίᾳ τοῦτ’ ἔστω τῷ καλῷ». Καὶ τοῦτο μὲν οὐκ ἀγνοῶ, ὅτι ταῦτα ἀποφθέγματα οὐκ ἀξιόλογα, ἐκεῖνο δὲ κρίνω τοῦ ἀνδρὸς ἀγαστόν, τὸ τοῦ θανάτου παρεστηκότος μήτε τὸ φρόνιμον μήτε τὸ παιγνιῶδες ἀπολιπεῖν ἐκ τῆς ψυχῆς.

Κείμενο από Μετάφραση

 [11] Η εκλογή των Τριάντα έγινε αμέσως μετά την κατεδάφιση των Μακρών Τειχών και των τειχών του Πειραιά. Ενώ όμως εντολή τους ήταν να συντάξουν ένα σύνταγμα που θα ρύθμιζε τον πολιτικό βίο, όλο ανάβαλλαν τη σύνταξη και τη δημοσίευσή του· στο μεταξύ συγκροτούσαν τη Βουλή και τις άλλες αρχές όπως ήθελαν αυτοί.
[12] Έπειτα άρχισαν να συλλαμβάνουν τους γνωστούς καταδότες, που τον καιρό της δημοκρατίας είχαν κάνει τη συκοφαντία επάγγελμα και ταλαιπωρούσαν την καλή τάξη, και να τους παραπέμπουν για θανατική καταδίκη. Η Βουλή τους καταδίκαζε μ’ ευχαρίστηση, και το πράμα δε δυσαρεστούσε καθόλου όσους ένιωθαν πως τίποτα κοινό δεν είχαν μ’ αυτούς.
[13] Αργότερα ωστόσο άρχισαν να καταστρώνουν σχέδια για να επιβάλουν την ανεξέλεγκτη κυριαρχία τους στην πόλη. Το πρώτο βήμα ήταν να στείλουν στη Λακεδαίμονα τον Αισχίνη και τον Αριστοτέλη, για να πείσουν το Λύσανδρο να ενεργήση να τους δοθεί φρουρά -που υπόσχονταν να συντηρούν αυτοί – «ώσπου να βγάλουν από τη μέση τα κακά στοιχεία και να οργανώσουν το καθεστώς». Εκείνος πείστηκε και φρόντισε να τους δώσουν τη φρουρά με τον Καλλίβιο για αρμοστή.
[14] Μόλις οι Τριάντα πήραν τη φρουρά βάλθηκαν να καλοπιάνουν με κάθε τρόπο τον Καλλίβιο, για να εγκρίνη όλες του τις πράξεις· αυτός πάλι τους έδινε στρατιώτες από τη φρουρά, που τους βοηθούσαν να συλλάβουν όποιους ήθελαν -όχι πια «κακά στοιχεία» κι ασήμαντα πρόσωπα, αλλ’ από δω και μπρος όποιον τους δημιουργούσε την υποψία ότι δε θ’ ανεχόταν τον παραμερισμό του κι ότι, αν δοκίμαζε ν’ αντιδράση, θάβρισκε πολλούς συμπαραστάτες.
[15] Τον πρώτο καιρό ο Κριτίας κι ο Θηραμένης ήταν ομοϊδεάτες και φίλοι. Ο Κριτίας όμως -που ανάμεσα στ’ άλλα είχε εξοριστή κιόλας από τους δημοκρατικούς- είχε διάθεση να σκοτώση πολύν κόσμο, ενώ ο Θηραμένης εναντιωνόταν, λέγοντας ότι δεν ήταν λογικό να θανατώνουν ανθρώπους για μόνο το λόγο ότι τους τιμούσε ο λαός, έστω κι αν δεν πείραζαν σε τίποτα την καλή τάξη. «Στο κάτω-κάτω», τούλεγε, «κ’ εγώ κ’ εσύ έχουμε πει και κάνει πολλά για ν’ αποχτήσουμε δημοτικότητα». [16] Ο άλλος πάλι αποκρινόταν (γιατί φερόταν ακόμα φιλικά στο Θηραμένη) ότι όποιος θέλει να κυριαρχή είν’ υποχρεωμένος να βγάζη από τη μέση εκείνους που θα μπορούσαν να του σταθούν εμπόδιο: «Κι αν φαντάζεσαι ότι επειδή είμαστε τριάντα κι όχι ένας η εξουσία μας δε χρειάζεται τόση φροντίδα όσο και μια προσωπική τυραννία είσαι ανόητος».

Παρατηρήσεις

Α. Να μεταφράσετε το απόσπασμα: «Ὡς δὲ ταῦτα εἶπεν … ἔστω τῷ καλῷ»

Μονάδες 30

Β.1. Ποια στάση τήρησε η βουλή την ώρα που συλλαμβανόταν ο Θηραμένης πάνω στον βωμό και για ποιο λόγο;

Μονάδες 10

Β.2. Να σχολιάσετε τις φράσεις του Θηραμένη: «Ἂν δὲ σιωπῶ, οὐκ ἄρ’, ἔφη, οἰμώξομαι;» και «Κριτίᾳ τοῦτ’ ἔστω τῷ καλῷ».

Μονάδες 10

Β.3. Σύμφωνα με το μεταφρασμένο κείμενο:

α) Ποιο είναι το βασικό σημείο διαφωνίας ανάμεσα στον Κριτία και τον Θηραμένη;

Μονάδες 10

Γ. 1. Να γράψετε τον τύπο που ζητείται για τους παρακάτω ρηματικούς τύπους:

1. ἐπεκάλει γ’ πληθυντικό πρόσωπο  οριστικής Ενεστώτα
2. καθορᾶν: γ΄ πληθυντικό πρόσωπο οριστικής Ενεστώτα Ενεργητικής φωνής
3. εἶχεν: β’ ενικό πρόσωπο Οριστικής Αορίστου β’ Ενεργητικής φωνής
4. ἔπασχε: απαρέμφατο ενεστώτα Ενεργητικής φωνής
5. σιωπήσω: απαρέμφατο στον μέλλοντα Ενεργητικής φωνής

Μονάδες 5

Γ.2. Να γράψετε τον τύπο που ζητείται για τα παρακάτω ουσιαστικά:

1. ὑπηρέταις: κλητική ενικού
2. θεούς: δοτική ενικού
3. ἄνδρα: κλητική ενικού
4. φωνῇ: αιτιατική πληθυντικού
5. ῥῆμα: δοτική πληθυντικού

Μονάδες 5

Γ.3. πλήρες, μεγάλῃ, καλῷ, ἀξιόλογα, παιγνιῶδες: Να γραφούν οι υπόλοιποι βαθμοί. (για τα επίθετα να διατηρηθούν η πτώση, ο αριθμός και το γένος στους υπόλοιπους βαθμούς)

Μονάδες 5

Δ.1. Στο απόσπασμα «Ὑμεῖς δὲ λαβόντες […] ἐγχειρίδια ἔχοντες παρῆσαν» να εντοπίσετε μια δευτερεύουσα ονοματική και μια επιρρηματική πρόταση και να τις χαρακτηρίσετε ως προς το είδος και τη συντακτική τους θέση.

Μονάδες 5

Δ. 2. «Ἂν δὲ σιωπῶ…»: Να βρείτε τον υποθετικό λόγο που σχηματίζεται, να χαρακτηρίσετε το είδος,

Μονάδες 5

Ε.1. Με ποιες λέξεις του κειμένου συνδέονται ετυμολογικά οι ακόλουθες: κρίση, λήπτης, σχέση, γένος, πάθος

 Μονάδες 5

Ε.2. ἀπαγαγόντες, καθορᾶν, ῥῆμα, ἀποθνῄσκειν, ἀπολιπεῖν: Να γράψετε από μια ομόρριζη ή παράγωγη λέξη (απλή ή σύνθετη) για καθεμιά από τις παραπάνω.

Μονάδες 5

 

ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ

 Εκφώνηση

Να γράψετε δίπλα σε κάθε ελληνική λέξη της στήλης Α τον αριθμό της λατινικής λέξης της στήλης Β με την οποία σχετίζεται ετυμολογικά. Μία λέξη της στήλης Α περισσεύει.

Α	Β
ἰδεῖν/ιδέα	1. gaudeo
γηθέω/γαθέω	2. video
είδηση	3. scopulus
σκόπελος

Λύση

ἰδεῖν/ιδέα- 2, γηθέω/γαθέω- 1, σκόπελος-3

• ΑΣΚΗΣΗ II

Ασκήσεις ετυμολογίας Σελίδα: 1   ΑΣΚΗΣΗ I Εκφώνηση Να γράψετε δίπλα σε κάθε ελληνική λέξη της στήλης Α τον αριθμό της λατινικής λέξης της στήλης Β με την οποία σχετίζεται ετυμολογικά. Α Β μιλιταρισμός 1. cognosco κάστρο 2. epistula γιγνώσκω 3. castra λεγεώνα 4. legio ορώ 5. tertius τρίτος 6. miles επιστολή 7. vereor ΑΣΚΗΣΗ II Εκφώνηση Να γράψετε δίπλα σε κάθε λέξη της στήλης Α τον αριθμό της λέξης της στήλης Β με την οποία σχετίζεται ετυμολογικά. Α Β tragula 1. cura conspicio 2. spes eques 3. conspectus curo 4. traho spero 5. equitatus Σελίδα: 1   Επιμέλεια: Αργυροπούλου Μαρία, Πλακίδας Γεώργιος Right  Right Εκφώνηση Να γράψετε δίπλα σε κάθε ελληνική λέξη της στήλης Α τον αριθμό της λατινικής λέξης της στήλης Β με την οποία σχετίζεται ετυμολογικά. Α Β μιλιταρισμός 1. cognosco κάστρο 2. epistula γιγνώσκω 3. castra λεγεώνα 4. legio ορώ 5. tertius τρίτος 6. miles επιστολή 7. vereor Λύση μιλιταρισμός - 6, κάστρο - 3, γιγνώσκω - 1, λεγεώνα - 4, ορώ - 7, τρίτος - 5, επιστολή - 2 ΑΣΚΗΣΗ II Εκφώνηση Να γράψετε δίπλα σε κάθε λέξη της στήλης Α τον αριθμό της λέξης της στήλης Β με την οποία σχετίζεται ετυμολογικά. Α Β tragula 1. cura conspicio 2. spes eques 3. conspectus curo 4. traho spero 5. equitatus

5. καλαντάρι

ΛΑΤΙΝΙΚΕΣ ΦΡΑΣΕΙΣ... ΣΥΝΕΧΕΙΑ

 Οι παρακάτω λατινικές εκφράσεις χρησιμοποιούνται πολύ συχνά και σε πολλές περιστάσεις, άρα η λίστα που ακολουθεί είναι ένας πολύτιμος οδηγός για όλους μας που καθημερινά χειριζόμαστε τη γλώσσα ποικιλοτρόπως.

Vice versa: Η φράση «vice versa» έχει προκύψει από το λατινικό «αλλάζω» ή «γυρίζω επιτόπου» και δείχνει την αντιστροφή της σειράς κάποιου πράγματος.

Magnum opus: Η φράση «magnum opus» σημαίνει «μεγάλο έργο», χρησιμοποιείται όταν αναφερόμαστε σε καλλιτεχνικά δημιουργήματα, πίνακες, γλυπτά, μουσικά κομμάτια και υποδηλώνει το σπουδαιότερο έργο ενός καλλιτέχνη.

Bona fide: Η φράση «bona fide» στην κυριολεξία της σημαίνει καλή πίστη, ωστόσο ο όρος έχει διαφορετικές χρήσεις σήμερα. Σε νομικό κείμενο, χρησιμοποιείται για να αντιπροσωπεύσει κάτι που παρουσιάζεται χωρίς δόλο ή εξαπάτηση, ή με άλλα λόγια κάτι που δείχνει ειλικρίνεια, εντιμότητα και καλή πίστη. Η πιο συχνή χρήση της φράσης είναι αυτή που δείχνει ότι μιλάμε για κάτι πραγματικά αυθεντικό.

Alter ego: Η φράση «alter ego» αποδίδεται μεν στον Κικέρωνα, που φαίνεται όμως ότι τη δανείστηκε από εμάς τους Έλληνες και σημαίνει ένας «δεύτερος εαυτός», ένα «άλλο εγώ». Η σημασία του δεν έχει διαφοροποιηθεί ιδιαίτερα ούτε στις μέρες μας, υποδηλώνοντας τον άλλο μας εαυτό, ίσως ένα κρυμμένο κομμάτι της προσωπικότητάς μας.

 

Status quo: Η φράση «status quo» σημαίνει «η κατάσταση στην οποία» και με αυτόν τον τρόπο χρησιμοποιείται και σήμερα. Με άλλα λόγια, δηλώνει την υπάρχουσα κατάσταση ή τις τρέχουσες συνθήκες των πραγμάτων.

De facto: Η φράση «de facto» σημαίνει «από το γεγονός». Γενικότερα, η έκφραση αυτή, που είναι ευρέως διαδεδομένη, δηλώνει κάτι που συμβαίνει εκ των πραγμάτων, κάτι που είναι πραγματικό κι αληθινό.

Tabula rasa: Από τις πιο γνωστές φράσεις που μαθαίνει κανείς από τα σχολικά χρόνια είναι η λατινική φράση «tabula rasa». Η έκφραση αυτή σημαίνει «άγραφος πίνακας» και δηλώνει κάποιον ή κάτι που δεν έχει επηρεαστεί ή στιγματιστεί ακόμα από τις εμπειρίες και τα βιώματά του. Συχνότερα, τα μικρά παιδιά χαρακτηρίζονται έτσι, γιατί δεν έχουν προλάβει να ζήσουν πολλά.

Mea culpa: Η φράση «mea culpa» χρησιμοποιείται όταν θέλει κάποιος να δηλώσει ότι έκανε κάποιο λάθος, ότι έσφαλε, καθώς η κυριολεκτική μετάφραση της φράσης είναι «λάθος μου».

Persona non grata: Η φράση «persona non grata» σημαίνει «ανεπιθύμητο πρόσωπο» και χρησιμοποιείται για να υποδηλωθεί με ευγενικό τρόπο ότι κάποιος θεωρείται ανεπιθύμητος σε κάποια περίσταση ή ακόμα κι έναν τόπο.

In vitro: Με τη φράση «in vitro», που σημαίνει «σε γυαλί» δηλώνουμε οτιδήποτε δεν έχει συμβεί στο ανθρώπινο σώμα ή στο περιβάλλον. Στην πραγματικότητα, η φράση αυτή είναι πολύ γνώριμη σε μαθητές και φοιτητές, καθώς χρησιμοποιείται για να δηλωθεί οτιδήποτε γίνεται σε εργαστηριακές συνθήκες κι όχι σε φυσικό περιβάλλον.

Curriculum vitae: Η φράση «curriculum vitae» είναι για την ακρίβεια το βιογραφικό σημείωμα. Στην κυριολεξία της η έκφραση σημαίνει «η ροή της ζωής ενός ανθρώπου», ωστόσο χρησιμοποιείται μεταφορικά υποδηλώνοντας τα πιο σημαντικά στοιχεία της πορείας κάποιου, τις σπουδές του, την εμπειρία του, οτιδήποτε άξιο λόγο για τη ζωή του.

Carpe diem: Η πιο γνωστή ίσως φράση των Λατινικών που έχει διατηρηθεί στα χρόνια είναι το «carpe diem». Αυτή η έκφραση προέρχεται από ένα ποίημα του Οράτιου και μολονότι έχουν εκφραστεί πολλές και διαφορετικές γνώμες για τη μετάφρασή της, η φράση έχει καταλήξει να αποδίδεται ως «άδραξε τη μέρα» και πολύ συχνά χρησιμοποιείται για παρότρυνση και ενθάρρυνση των ανθρώπων να ζουν τη ζωή τους στο έπακρο καθημερινά.

Veni, vidi, vici: «Veni, vidi, vici» λέγεται ότι είπε ο ρωμαίος αυτοκράτορας Ιούλιος Καίσαρας για τη νίκη του στο σύντομο πόλεμο με το βασιλιά του Πόντου, Φαρνάκη το Β', φράση που σημαίνει «ήλθον, είδον και ενίκησα. Η έκφραση χρησιμοποιείται όταν θέλουμε να μιλήσουμε για κάτι που πετύχαμε εύκολα και χωρίς πολύ κόπο.

Pro bono: Η φράση «pro bono» σημαίνει «για το καλό» και στις μέρες μας χρησιμοποιείται όταν θέλουμε να μιλήσουμε για κάτι που κάνουμε χωρίς χρέωση, δηλαδή δωρεάν. Συνηθέστερα χρησιμοποιείται σε νομικό κείμενο.

Et cetera: Η φράση «et cetera» συναντάται κυρίως ως συντομογραφία, etc, στα αγγλικά κείμενα και μπαίνει στο τέλος μια φράσης για να δείξει αυτό που στα Ελληνικά γράφουμε «κτλ», δηλαδή «και τα λοιπά». Χρησιμοποιείται χάριν συντομίας όταν θέλουμε να μην μακρηγορούμε στο λόγο μας.

ΦΡΑΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ...

 

ad calendas Graecas	στις ελληνικές καλένδες, δηλαδή ποτέ
ad hoc	γι’ αυτόν το σκοπό
alter ego	το άλλο εγώ, ο σωσίας
anno Domini (a.D.)	έτος κυρίου· π.χ.: 1991 a.D., δηλαδή 1991 μ.Χ.
ante Cristum (a.C.)	προ Χριστού· π.χ.: 1500 a.C., δηλαδή 1500 π.Χ.
ante meridiem (a.m.)	πριν το μεσημέρι
ante portas	προ των πυλών
a posteriori	εκ των υστέρων
a priori	εκ των προτέρων
ave, Caesar, morituri te salutant	χαίρε, Καίσαρ, οι μελλοθάνατοι σε χαιρετούν
Ave, Maria	χαίρε, Μαρία
carpe diem	άδραξε την ημέρα· απόλαυσε την σημερινή ημέρα· εκμεταλλεύσου το παρόν.
casus beli	αιτία πολέμου
citius, altius, fortius	ταχύτερα, ψηλότερα, δυνατότερα· (έμβλημα των Ολυμπιακών Αγώνων).
cogito ergo sum	σκέφτομαι άρα υπάρχω (Καρτέσιος).
corpus	συλλογή έργων
curriculum	πρόγραμμα σπουδών
curriculum vitae (c.v.)	βιογραφικό σημείωμα
de facto	έμπρακτα
de iure	με νόμο
de profundis	εκ βαθέων
directiva	διάταξη, κανονιστική οδηγία
dum spiro spero	όσο ζω ελπίζω
dura lex sed lex	σκληρός νόμος αλλά νόμος
errare humanum est	το να πλανάσαι είναι ανθρώπινο
errata	σφάλματα· παροράματα
et cetera (etc.)	και λοιπά
ex libris	1. Κατά λέξη σημαίνει: από τα βιβλία, από τη βιβλιοθήκη, και συνοδεύεται από το όνομα του κατόχου του βιβλίου.2. Η επιγραφή που τίθεται πάνω σ’ ένα βιβλίο και δηλώνει τον κάτοχο του βιβλίου. 3. Καλλιτεχνική σφραγίδα, που φέρει το όνομα, το έμβλημα του βιβλιόφιλου.
ex officio	από θέσεως
exampli gratia (e.g.)	για παράδειγμα
fama volat	η φήμη πετά
gratis	δωρεάν
grosso modo	με αδρό τρόπο· χοντρικά· πρόχειρα
habeas corpus	1. (κυριολεκτικά: έχε το σώμα). Θεσμός του αγγλοσαξονικού δικαίου, που αποσκοπεί στην προστασία της ατομικής ελευθερίας του πολίτη έναντι της αυθαίρετης σύλληψης και κράτησης του· το habeas corpus ψηφίστηκε το 1679, την περίοδο του Καρόλου Β’.2. σύνταγμα· συνταγματικός χάρτης
homo homini lupus	ο άνθρωπος για τον άνθρωπο είναι λύκος
homo sapiens	σοφός άνθρωπος
id est (i.e.)	δηλαδή
imperium	ηγεμονία· κοσμοκρατορία
incognito	κρυφά· μυστικά· καμουφλαρισμένα
in memoriam	εις μνήμην
in situ	επί τόπου, στην αρχική θέση· στη φυσική του θέση, στο φυσικό του χώρο
in vitro	κατά λέξη, σε γυάλα· πείραμα στο εργαστήριο· σε μη ζωντανή κατάσταση
in vivo veritas	στο κρασί η αλήθεια
in vivo	σε ζωντανή κατάσταση· πείραμα σε ζωντανούς οργανισμούς
ipso facto	με αυτό καθαυτό το γεγονός
libido	επιθυμία· ηδονή· γενετήσιο ένστικτο
mare nostrum	η θάλασσά μας· για τους Ρωμαίους η Μεσόγειος.
mea culpa	δικό μου φταίξιμο· δικό μου σφάλμα
memorandum	υπόμνημα
modus vivendi	τρόπος ζωής· συμβιβασμός
moratorium	αναστολή εχθροπραξιών
mutatis mutandis	τηρουμένων των αναλογιών
nexus	σύνδεση· διαπλοκή (σε λογοτεχνικό έργο)
nota	σημείωση· μήνυμα· διακοίνωση· οδηγία
occasione data	ευκαιρίας δοθείσης
o tempora  o mores!	ω καιροί! ω ήθη!
pax	ειρήνη· η λέξη συνοδεύεται συνήθως, με επίθετο για να δηλώσει την κυρίαρχη επιρροή κάποιου: pax Romana, pax Americana κτλ.
per se	καθ’ εαυτόν
persona	πρόσωπο· προσωπείο
persona non grata	ανεπιθύμητο πρόσωπο
post scriptum (p.s.)	υστερόγραφο
primus inter pares	πρώτος μεταξύ ίσων
post meridiem (p.m.)	μετά το μεσημέρι
quo vadis	που πηγαίνεις
ratio	λόγος· αιτία
requiem	νεκρώσιμη ακολουθία
res	πράγμα· αντικείμενο
scripta manent, verba volant	τα γραπτά μένουν, τα λόγια πετούν. Πολλές φορές χρησιμοποιείται μόνο το scripta manent.
sic	έτσι
sic et non	ναι και όχι
sine qua non	εκ των ων ουκ άνευ
status quo	παγιωμένη κατάσταση· καθεστηκυία τάξη· καθεστώς
sui generis	ιδιόρρυθμος
tabula rasa	άγραφη πλάκα
terra incognita	άγνωστη γη
terminus ante quem	χρονολογικό όριο (όχι πριν απ’ αυτό)
terminus post puem	χρονολογικό όριο (όχι μετά απ’ αυτό)
time hominem unius libri	να φοβάσαι τον άνθρωπο του ενός βιβλίου
urbi et orbi	στην πόλη και στην οικουμένη· παντού
vae victis	ουαί τοις ηττημένοις
veni, vidi, vici	ήλθα, είδα, νίκησα
veto	βέτο· προβάλω ένσταση
vice versa	και αντίθετα· και αντίστροφα
viva voce	δια ζώσης· προφορικά
Vulgata	η μετάφραση της Βίβλου στα Λατινικά