ΧΟΡΟΣ
Καὶ μὴν πρὸ πυλῶν ἥδ᾽ Ἰσμήνη,
εἰβομένη κάτω
φιλάδελφα δάκρυ᾽·
ὕπερ δ᾽ ὀφρύων
νεφέλη αἰσχύνει
αἱματόεν ῥέθος,
τέγγουσ᾽
εὐῶπα παρειάν.
ΚΡΕΩΝ
Σὺ δ᾽, ὡς ἔχιδν᾽ ἣ κατ᾽ οἴκους
ὑφειμένη λήθουσά μ᾽ ἐξέπινες,
οὐδ᾽ ἐμάνθανον
τρέφων δύ᾽ ἄτα
κἀπαναστάσεις
θρόνων,
φέρ᾽, εἰπὲ δή μοι,
καὶ σὺ τοῦδε τοῦ τάφου
φήσεις
μετασχεῖν,
ἢ ᾽ξομῇ τὸ μὴ εἰδέναι;
ΙΣΜΗΝΗ
Δέδρακα τοὔργον,
εἴπερ ἥδ᾽ ὁμορροθεῖ,
καὶ ξυμμετίσχω
καὶ φέρω τῆς αἰτίας.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Ἀλλ᾽ ἡ δίκη
οὐκ ἐάσει τοῦτό γ᾽ σ᾽,
ἐπεὶ οὔτ᾽ ἠθέλησας
οὔτ᾽ ἐγὼ ᾽κοινωσάμην.
ΙΣΜΗΝΗ
Ἀλλ᾽ ἐν κακοῖς τοῖς σοῖσιν
οὐκ αἰσχύνομαι
ποιουμένη ἐμαυτὴν
ξύμπλουν τοῦ πάθους.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Ἅιδης χοἰ κάτω
ξυνίστορες ὧν τοὔργον·
ἐγὼ δὲ φιλοῦσαν λόγοις
οὐ στέργω φίλην.
ΙΣΜΗΝΗ
Κασιγνήτη,
μήτοι μ᾽ ἀτιμάσῃς
τὸ μὴ οὐ θανεῖν τε σὺν σοὶ
τὸν θανόντα θ᾽ ἁγνίσαι.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Μή μοι θάνῃς σὺ κοινά,
μηδ᾽ ἃ μὴ ᾽θιγες
ποιοῦ σεαυτῆς·
ἀρκέσω θνῄσκουσ᾽ ἐγώ.
ΙΣΜΗΝΗ
Καὶ τίς βίος μοι φίλος
σοῦ λελειμμένῃ;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Κρέοντ᾽ ἐρώτα·
τοῦδε γὰρ σὺ κηδεμών.
ΙΣΜΗΝΗ
Τί ταῦτ᾽ ἀνιᾷς μ᾽
οὐδὲν ὠφελουμένη;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Ἀλγοῦσα μὲν δῆτ᾽,
εἰ γέλωτ᾽ ἐν σοὶ γελῶ.
ΙΣΜΗΝΗ
Τί ἂν ἔτ᾽ ὠφελοῖμ᾽ σ᾽
ἀλλὰ νῦν δῆτ᾽ ἐγώ;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Σῶσον σεαυτήν·
οὐ φθονῶ σ᾽ ὑπεκφυγεῖν.
ΙΣΜΗΝΗ
Οἴμοι τάλαινα,
κἀμπλάκω τοῦ σοῦ μόρου;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Σὺ μὲν γὰρ εἵλου ζῆν,
ἐγὼ δὲ κατθανεῖν.
ΙΣΜΗΝΗ
Ἀλλ᾽ οὐκ ἐπ᾽ ἀρρήτοις γε
τοῖς ἐμοῖς λόγοις.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Σὺ μὲν τοῖς,
᾽δόκουν φρονεῖν καλῶς
τοῖς δ᾽ ἐγὼ.
ΙΣΜΗΝΗ
Καὶ μὴν ἡ ᾽ξαμαρτία
ἴση νῷν ἐστιν.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Θάρσει·
σὺ μὲν ζῇς,
ἡ δ᾽ ἐμὴ ψυχὴ
πάλαι τέθνηκεν,
ὥστε τοῖς θανοῦσιν ὠφελεῖν.
ΧΟΡΟΣ
Μα να μπροστά στις πύλες η Ισμήνη
χύνοντας κάτω
δάκρυα αγάπης για την αδερφή της
και πάνω από τα φρύδια της
ένα σύννεφο ασχημίζει
το κατακόκκινο πρόσωπο της
καθώς βρέχει με δάκρυα
τα ωραία μάγουλά της.
ΚΡΕΩΝ
Εσύ που σαν οχιά μέσα στο σπίτι μου
κρυμμένη μου έπινες το αίμα
και δεν ήξερα
ότι έτρεφα δύο καταστροφές
και επαναστάτριες
κατά του θρόνου μου.
εμπρός πες μου,
σε αυτή την ταφή
θα ομολογήσεις
και εσύ ότι πήρες μέρος
ή θα ορκιστείς ότι δεν ξέρεις τίποτα;
ΙΣΜΗΝΗ
Το έχω κάνει το έργο
αν και αυτή συμφωνεί
και συνεργάστηκα
και δέχομαι την κατηγορία.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Μα η Δίκη
δεν θα στο επιτρέψει αυτό
επειδή ούτε εσύ θέλησες
ούτε εγώ σε έκανα συνεργό.
ΙΣΜΗΝΗ
Αλλά μέσα στις συμφορές σου
δεν ντρέπομαι
να μοιραστώ μαζί σου
τα βάσανα.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Ο Άδης και οι Θεοί του κάτω κόσμου
ξέρουν καλά ποιος έκανε την πράξη
και εγώ αυτή που με λόγια αγαπά
δεν τη θεωρώ δικό μου άνθρωπο.
ΙΣΜΗΝΗ
Αδερφή μου,
μη μου στερήσεις την τιμή
να πεθάνω μαζί σου
και να τιμήσω το νεκρό.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Ούτε θα πεθάνεις μαζί μου,
ούτε όσα δεν άγγιξες
θα κάνεις δικά σου.
Αρκεί να πεθάνω εγώ.
ΙΣΜΗΝΗ
Και ποια χαρά θα έχω στη ζωή
αν στερηθώ εσένα;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Τον Κρέοντα ρώτα·
γιατί για αυτόν νοιάζεσαι εσύ.
ΙΣΜΗΝΗ
Γιατί με πικραίνεις με αυτά
χωρίς κανένα κέρδος;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Υποφέρω όμως
αν γελώ εις βάρος σου.
ΙΣΜΗΝΗ
Σε τι θα μπορούσα να σε ωφελήσω
έστω και τώρα εγώ;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Σώσε τον εαυτό σου.
Δε σε φθονώ αν σωθείς.
ΙΣΜΗΝΗ
Αλίμονο η δύστυχη
και να μην μοιραστώ την τύχη σου;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Ναι γιατί εσύ προτίμησες τη ζωή
ενώ εγώ το θάνατο.
ΙΣΜΗΝΗ
Αλλά όχι χωρίς να εκφράσω
τις δικαιολογίες μου.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Εσύ στα μάτια αυτών
φαίνεσαι ότι σκέφτεσαι σωστά
εγώ στα μάτια άλλων.
ΙΣΜΗΝΗ
Και όμως έτσι το παράπτωμα
είναι ίσο και για τις δυο μας.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Κουράγιο!
Εσύ ζεις,
η δική μου όμως ψυχή
από καιρό έχει πεθάνει,
ώστε να υπηρετήσω τους νεκρούς.
Ανάλυση Πέμπτης Ενότητας
Η Ισμήνη μπαίνει στη σκηνή από την πλάγια θύρα του παλατιού συντετριμμένη όπως δείχνουν τα άφθονα δάκρυα στα μάγουλά της. Οι ηθοποιοί στην αρχαία τραγωδία φορούσαν μάσκες και επειδή το πρόσωπό τους δεν φαινόταν ο ποιητής πρέπει να περιγράψει τις αλλαγές στην ψυχική τους διάθεση. Η νέα συνοδεύεται από δύο φρουρούς που γνωρίζουμε από την προηγούμενη σκηνή ότι στάλθηκαν γα να την φέρουν (στ 491). Φαίνεται ότι η Ισμήνη γνωρίζει όσα έχουν συμβεί:την ταφή το Πολυνείκη, τη σύλληψη της Αντιγόνης και την απόφαση του Κρέοντα να την θανατώσει. Η σκηνή είναι τριγωνική (Ισμήνη-Αντιγόνη- Κρέων), καινοτομία του Σοφοκλή, γιατί με αυτόν τον τρόπο εκφράζει την πολυπλοκότητα των χαρακτήρων.
Κυρίαρχο πρόσωπο της σκηνής είναι η Ισμήνη. Ο Κρέων τη χαρακτηρίζει έχιδνα, συμφορά και ανατροπέα. Η στάση της απέναντί του την αποκαθιστά ηθικά. Εξιλεώνεται και κερδίζει τη συμπάθεια των θεατών με τη μετάνοιά της. Δείχνει ευαισθησία και τόλμη. Εκείνο που κινεί τη δράση της εδώ είναι η αγάπη της για την αδερφή της που κινδυνεύει και η συναίσθηση του καθήκοντος προς το νεκρό Πολυνείκη, που ξύπνησε μέσα της. Η ξαφνική τόλμη που επιδεικνύει δεν έρχεται σε πλήρη αντίθεση προς τη συμπεριφορά της στον πρόλογο. Ακόμα και σε στιγμές έξαρσης δεν μπορεί να ξεφύγει από τη γυναικεία φύση της. Ικετεύει, επαινεί, δέχεται άγριες προσβολές καθώς η αδερφή της τη διώχνει από κοντά της.
Όταν η Ισμήνη προσφέρεται να πεθάνει μαζί της, η Αντιγόνη μαλακώνει κάπως αλλά δεν αλλάζει γνώμη. Η ιδέα της ταφής και η πραγματοποίησή της ανήκουν αποκλειστικά σε αυτή και αυτή αναλαμβάνει τις ευθύνες για τις πράξεις της. Η έξαρση της Ισμήνης και η τοποθέτηση της Αντιγόνης πάνω από αυτή τονίζει ακόμα περισσότερο το ηθικό μεγαλείο της ηρωίδας.
Η παρουσία της Ισμήνης προσδίδει εξωτερική αλλά και εσωτερική κίνηση στο δράμα με την απροσδόκητη τροπή που παίρνουν τα πράγματα καθώς η Ισμήνη ομολογεί ότι είναι συνένοχη στην ταφή. Η ισορροπία όμως που πήγε να δημιουργηθεί ανατράπηκε από την απόλυτη άρνηση της Αντιγόνης να δεχτεί την προσφορά της αδερφής της.
Η Ισμήνη εκλιπαρεί την Αντιγόνη να δεχτεί τη συνενοχή της και προσπαθεί να τη συγκινήσει, αναφέροντας την ατίμωση που θα υποστεί στην υπόλοιπη ζωή της. Θα είναι απομονωμένη ηθικά και θα υποφέρει από τη δημόσια κατακραυγή για τη δειλία που έδειξε. Η Αντιγόνη όμως είναι αμετάπειστη. Αναλαμβάνει όλη την ευθύνη της πράξης της και δε δέχεται να ελαφρύνει τη θέση της με τη βοήθεια που της προσφέρει η αδερφή της. Για αυτό απαντάει ειρωνικά στην Ισμήνη ότι πρέπει να ρωτήσει τον Κρέοντα γιατί κάνει ότι τον ευχαριστεί υπενθυμίζοντας της τα λόγια της στον πρόλογο.
Απωθεί σκληρά την αδερφή της από το θάνατο γιατί εκείνη δε δικαιούται αυτή τη τιμή. Ο δρόμος που ακολουθεί τη φέρνει όλο και πιο μακριά από την αδερφή της, στην απόλυτη μοναξιά της. Όμως η ερώτηση της αδερφής της γιατί την πληγώνει χωρίς όφελος, μαλακώνει κάπως την καρδιά της και με οξύμωρο ύφος δηλώνει ότι τη χλεύασε για τη στάση της απέναντι στον Κρέοντα, αλλά αυτό έγινε με πολύ λύπη.
Μέσα λοιπόν από τη στυγνότητα των λόγων της προς την Ισμήνη βλέπουμε τις αναλαμπές της φιλόστοργης ψυχής της. Δεν ήθελε να παρασύρει την αδερφή της άδικα στον θάνατο. Εξάλλου αυτή έχει διακόψει κάθε σχέση με τη ζωή. Με την εκπλήρωση του καθήκοντός της εκπληρώνει και τον προορισμό της ζωής της. Ανοίγει το στόμα της μόνο για να σώσει, με αυτό το φαινομενικά σκληρό τρόπο, την αδερφή της.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου